Мутахассис минбари

     Мен  дарс  бераётган  Жалақудуқ туманидаги 19-умумтаълим мактабининг 3 - "Г"  синфида 36 нафар ўқувчи бор. Мактабимизда барча фанлар рус тилида ўқитилади.  Ўқувчилар ўз она тилларини пухта ўрганиш билан  бирга,  рус  тилини  ҳам  худди  ўз  она  тиллари  каби  севиб  ўрганмоқдалар. 

Яқинда мактабда тарбия дарслари машғулотлари қандай ташкил қилинаётгани, дарслар самарадорлигини ўрганиш мақсадида, туман  миқёсида кўргазмали семинар  ўтказилди. Мен 3-синфда "Китоб - билим  манбаи" (" Книга - источник знаний")  мавзусида  очиқ  дарс  ўтдим. Дарсга қўшни мактаб ўқитувчилари билан бир қаторда  ота-оналар ҳам таклиф этилди. Айни  дамда ўқувчилар  китоб  ўқиш,  бадиий  асарлар  билан мунтазам танишиб бориш  билимдонликнинг зарур омили  эканлигини яхши тушунадилар. Синфда кичик "Синф кутубхонаси", "Китоблар кўргазмаси" ташкил қилганмиз. Ўқувчилар бўш вақтларида ўзлари хоҳлаган китобларни ўқийдилар. Дарсларга А.С. Пушкин, А.М.Горький  ва бошқа адиб,  шоирларнинг  китоб  ҳақидаги ибратли ҳикматлари шиор  қилиб олинди.

Дарс суҳбат, савол-жавоб усулларида кечди. Дарсда ўқитувчи нутқи, тушунтиришлари  муҳим,  бироқ, ўқувчини  эшитиш, унинг фикрлари билан қизиқиш,  унинг жавобларига эътиборли бўлиш ҳам дарснинг асосий қонуниятларидан  ҳисобланади. Ўқувчилар дарсда китобнинг қоғоздан ташкил топиши,  қоғоз  эса  қаерда  ишлаб  чиқарилиши, китобнинг  яратилиш тарихи  ҳақидаги  саволларга тўлақонли  жавоб  бердилар.

Китоб инсонда кўплаб фазилатларни шакллантиради, тарбиялайди, билимларни  чархлайди.  Эртаклар - бола  ҳаётини  китоблар олами билан  боғловчи энг муҳим  восита.  Кичик  ёшдаги  ўқувчи саводхонлик билан бирга, китоблар оламига  эртаклар,  ҳикоялар  орқали  кириб  келади, катта  ҳажмдаги  асарларни  ўқишга  киришади. 

Очиқ  дарсда  ўқувчилар  рус  тилида шеър, мақол, тез айтишларни  ёддан ўқиб бердилар. 

Ўқувчилар  билан  тез-тез  синфдан  ташқари  машғулотлар,  тадбирлар  ўтказиш  уларни турли танлов, мусобақаларда муваффақиятли иштирок этишларини  таъминлайди. Яқинда  туман  миқёсида  бўлиб  ўтган  "Иқтидорли болалар"  танловида  мактабимиз ўқувчилар жамоаси 2-ўринни эгаллади. Улар орасида синфимиз ўқувчиларининг борлиги қувонарли, албатта. Йигирма йилдан зиёд вақт  ўқитувчилик фаолиятим давомида  тажрибаларим,  кузатувларим    асосида  "Алифбо  саҳифаларида ("В страницах букваря") деб номланган услубий қўлланма яратдим. 1 - синфларни  ўқитиш  юзасидан  дарсларим  вилоятда  оммалаштирилди.

Чет  тили,  шунингдек,  рус  тилини  ўрганаётган  ўқувчи   камдан-кам  хатога  йўл қўяди, сабаби у сўзларни чоғиштиради,таққослайди, гапда  ифодаланишини  ўрганади.  Биз  ўқитувчилар ўқувчининг саводхон, теран фикрли, маънавиятли  бўлиб  таълим-тарбия топиши учун астойдил меҳнат қиламиз.

Муқаддамхон  БАКИЕВА,

Жалақудуқ  туманидаги  19-умумтаълим  мактаби

  бошланғич  синф  ўқитувчиси.

Бағрикенглик хосдир инсонга,

Тинчлик керак еру осмонга,

Имкон берманг иғво-ёлғонга,

Шунда дунё розидир сиздан.

Ҳар инсондан қолсин яхшилик, 

Садоқатга ошно эзгулик,

Ҳаёт тотли - бўлса тотувлик,

Шунда дунё розидир сиздан.

Бор айбни қўйманг дунёга,

Ҳақиқатни йўйманг рўёга,

Ружу қўйманг молу дунёга,

Шунда дунё розидир сиздан.

Бағрикенглик ҳар дилга шиор,

Ўзбекистон энг гўзал диёр,

Барча миллат бунда бахтиёр,

Якдил фикр тушмасин тилдан.

Шунда Ватан розидир биздан.

Абдурашид ЭРГАШЕВ,

Асака тумани.

Янги йил байрами арафасида вилоятдаги уй-жойга муҳтож, оғир ижтимоий вазиятда яшаётган ва ногиронлиги бўлган 132 нафар хотин-қизга янги уй-жойлар топширилди.

Кейинги йилларда бутун мамлакатимизда бўлгани каби Андижон вилоятида ҳам кам таъминланган, жисмоний имконияти чекланган опа-сингилларимизга манзилли ижтимоий ёрдам кўрсатиб келинмоқда.

Жорий йилнинг ўтган даврида вилоятда нотурар жойларда истиқомат қилиб келаётган, ўз уй-жойи бўлмаган 120 нафар хотин-қиз уй-жой билан таъминланди. Бунинг учун 3 миллиард 728 миллион сўм маблағ сарфланди. Бундан ташқари, 255 нафар уй-жойи таъмирга муҳтож 1-гуруҳ ногиронлиги бўлган хотин-қизнинг уй-жойлари ҳокимликлар ва ҳомийлар томонидан таъмирлаб берилди.

Янги йил байрами арафасида 132 нафар ана шу тоифадаги аёлларга Хўжаобод туманининг Иттифоқ массивида барпо этилган барча қулайликларга эга 2 хонали янги уйлар топширилди.

Шаҳрихон тумани Қумтепа маҳалласида яшовчи Гулнозахон Усмонова оиласи ҳам янги уй-жой олган оилалардан бири. Турмуш ўртоғи ва бир нафар ўғли 1-гуруҳ ногирони. Ушбу оила бир неча йиллардан буён бировларнинг уйида, ижарада яшаб келаётган эди.

- Бугун дунёда мендан бахтли инсон йўқ, - дейди Г. Усмонова. - Чунки, менга уй берилди. Энди ўз уйим бор, хотиржам яшай оламан. Ҳатто, яқинларим кўрсатмаган бундай яхшиликдан, давлатимизнинг эътибор ва ғамхўрлигидан яшашга бўлган умидим, давлатимизга, яхши инсонларга ишончим минг чандон ортди. Қийналиб яшаётган мен каби аёллар холидан хабар олиб, уларнинг мушкулини осон қилаётган инсонларга, мана шундай хайрли ишларнинг бошида турган Президентимизга мингдан-минг раҳмат.

- Ота-онамнинг қарамоғида 2 фарзандим билан 14 йил яшадим, - дейди Бўстон туманидаги "Боғи эрам" маҳалласида яшовчи Шоҳидахон Қобулова. - Рўзғордан ортиниб, алоҳида уй-жой қила олмадим. Ота-онам қариб қолди, очиғи, ҳаётда жуда қийналдим. Шукрки, давлатимиз мен каби юзлаб аёллар қатори менга ҳам уй-жой берганлигидан нафақат мени, балки фарзандларимнинг боши кўкка етди. Хурсандчилигимизнинг чегараси йўқ. Энди насиб этса, янги йил байрамини янги уйда кутиб оламиз.

Субсидия асосида 20 йил муддатли кредит ҳисобига топширилган 132 та янги уйнинг бошланғич тўлови уй соҳибаларига давлат томонидан тўлаб берилди.

Янги уйлар калитини ўз эгаларига вилоят ҳокими Шуҳратбек Абдураҳмонов топшириб, уларни янги йил байрами билан табриклади, совға-саломлар улашди.

Фахриддин ИБАЙДУЛЛАЕВ

Билим,   иқтидор  ва  ижодкорликни улуғлаган  давлатнинг, халқнинг  келажаги  улуғ  бўлади.  Бугун  юртимизда  ёшларга   яратилаётган  ҳар  бир  имконият,  шароитлар  даврга  муносиб  бўлишга,  янги  ғоялар  яратишга  барчамизни  даъват  этади. 

Юртимизда  янги  йил  шукуҳи  кезмоқда.  Одатда,  янги  йил  байрамини  болажонлар  интиқ  бўлиб  кутадилар.   Байрамнинг  азалий  қаҳрамонлари,  завқ - шавқ  улашадиган  рамзий  образлари   Қорбобо  ва     Қорқиз, эртак  қаҳрамонларининг  мўъжизавий  чиқишлари, янги  йил  совғалари  улашишларини  болалар  ёқтирадилар. 

Ҳар  бир  бола  қайсидир  иқтидор  эгаси.  Кимдир  яхшигина  ашула  айтса,  яна  кимдир  суратлар  чизишга  қизиқади.  Ўқувчилар  орасида   шеър,  ҳикоялар,  эртаклар  машқ  қиладиганлари  ҳам  талайгина. Мактабнинг  бошланғич  синф  "Ўқиш"  дарсларининг  муқаддимасида   "Мутолаа  вақти"  дақиқаларида  ўқилган  эртак,  ҳикоя,  шеърлар  таъсирида  ўқувчиларда  ижодкорлик  хислатлари  шаклланади.

Хўжаобод  туман  халқ  таълими  бўлимига  қарашли  12 -  умумтаълим  мактаби  4 - "А"  ва  4 - "Б"  синф  ўқувчиларининг  фанлардан,  тўгарак  машғулотларидан  олаётган  билимларини  синовдан  ўтказиш,  иқтидорларини  намойиш  этишларига  имкон  яратиш  мақсадида, ҳар  иккала  синфда  очиқ  дарслар  ташкил  қилинди. Ҳар  икки  дарс  ҳам  "Қувонч  ва  шодлик  олиб  кел,  Янги  йил!"  деб  номланди.  Ноанъанавий  тарзда    ўтган  дарсларга  мактаб  бошланғич  синф  ўқитувчилари,  ота  оналар  ва  маҳалла   фаоллари  таклиф  этилди. Ўқувчиларга  олдиндан  эълон  қилинган  танлов,  мусобақа  шартлари,  саҳна  кўринишлари  дарс  жараёнида  намойиш этилди."Кумуш  қиш" мавзусида  табиат  манзаралари  тасвирланган  расмлар  танлови  ўтказилди.  Ўқувчилар қўл  меҳнати  орқали  тайёрланган   Қорбобо,  Қорқиз,  эртак  қаҳрамонларидан  иборат қўғирчоқлар  билан  саҳна  кўринишлари,  "Энг  чиройли  янги  йил  қўғирчоғи"   беллашувида  қатнашдилар.  "Мен  қишки  таътилни  қандай  ўтказаман?" мавзусида  ижодий  матнлар  танлови  ҳам  ташкил  қилинди.  Ижодий  матнда  ўқувчилар  қишки  таътилда  бўш  вақтларини  китоб  мутолааси  билан  ўтказиш,  фаолият  олиб  бораётган  ижодий  тўгараклар  машғулотларида  иштирок  этиш  ҳақида  фикрлар  юритганлар. Янги  тилак,  юксак  орзулар,  эзгу  мақсадлар   билан  бошланаётган  янги  йил  барчага,  шунингдек, Ватанимиз  эртаси  бўлган  болажонларга  қувонч,  шодлик  улашиш  билан  бирга,  ўз  истеъдодларини  янада  мустаҳкамлайдиган,  янги  қирраларини  кашф  этадиган  йил  бўлсин.

Муаззамхон    ХАЙРИДДИНОВА,

Роҳила  ХОЛЖЎРАЕВА,

Хўжаобод туманидаги 12-умумтаълим мактабининг бошланғич синф ўқитувчилари.

Yashayman asira bo’lib

Yashayman she’rlarimga asira bo’lib,

Gohi o’z o’timda o’zim kuyaman.

O’zim qurgan sirli dunyoda,

Gohi malikadek yashab ko’raman.

Ko’zimga yosh to’lmasin ekan,

Bir kun toshsa cho’kib ketaman.

Qo’llarimdan tutib olsang gar,

Mo’’jaz olamimga olib ketaman.

Bir yaproqman holdan toygan,

Shamol bo’lsa uchib ketgayman.  

Yolg’iz qolsam, bilgin, birinchi,

Faqat huzuringga chopgayman.

Ishq kel, may tut nozik qo’limga,

Umr bo’yi seni kuylab o’tayin.

So’nggi kitobimga faqat sen uchun,

Qonim bilan dastxat qo’yib ketayin.

Oydinoy O’KTAMJONOVA,

Jalaquduq tumanidagi 30-umumta’lim maktabi o’quvchisi.

TUMORSAN, TILIM

Yurt tuprog’in qo’msab chog’lansa ko’nglim,

Sog’inch iplariga bog’lansa ko’nglim,

Hijron yuki ezib dog’lansa ko’nglim,

Maslakdoshim o’zing,yo’ldoshsan, tilim.

Osmonlarga yetar uzatgan qo’lim,

Qayga borsam porloq,  ravondir yo’lim,

Har go’shasi jannat, har joyi so’lim,

Elga emikdoshsan, qo’ldoshsan, tilim.

Ajdodlar orzusi ko’klarga yetdi,

Hurlik nafasidan g’uborlar ketdi,

Nadomat, armonlar tugal tark etdi,

Sirdoshimsan o’zing, dildoshsan, tilim.

Istiqlol kuyini yozdirgan o’zing,

Islohot yo’lini chizdirgan o’zing,

Qalbimni quyoshday qizdirgan o’zing,

Uyim farishtasi, tumorsan, tilim.

Go’daklar tilida yangi dunyosan,

Momolar dilida buyuk duosan,

Vatanim ko’shkida mangu ziyosan,

O’zingsan sajdagoh, xumorsan, tilim!

Abdurashid ERGASHEV,

Asaka tumanidagi 26-umumta’lim maktabi o’qituvchisi.

ONA TILIM

Ona allasiday kirgan dilimga

Kuch ato etadi doim elimga,

Kamarbasta bo’lar og’riq belimga,

E?tirom aylayman ona tilimga.

Turaman aytgan har qat’iy so’zimda

Suraman tuprog’in o’pib ko’zimga,

Yugurar alvon rang oydin yuzimga

Ehtirom aylayman ona tilimga.

Musofir yurtlarda yetdim qadringga,

Zor bo’lib ko’z tikib sening me?ringga

Lol qoldim hamisha buyuk sehringga

Ehtirom aylayman ona tilimga.

Tosh otmoq bo’ldilar g’anim yo’lingga,

Bermadi hech imkon boqmoq so’lingga

Erishding sen tugib qo’ygan ko’nglingga,

Ehtirom aylayman ona tilimga.

Ellarda dostonsan, iftixor, surur

Avlodlar o’sadi bag’ringda masrur,

Qayga bormay boshim ko’targim mag’rur

Ehtirom aylayman ona tilimga.

Gulnoraxon MAHKAMOVA,

Izboskan tumanidagi

28- umumta’lim maktabi o’qituvchisi.

Qishlog'imning mehnatkash xalqi

Har kunida o'zgacha surur,

Oqshomlari taratadi nur,

Qadamida shundayin g'urur,

O'zgalardan shudir zo'r farqi,

Qishlog'imning mehnatkash xalqi.

Yurt korida bilmaydi tinim,

Hatto yotni deydilar “inim”,

Halollikka oshno der kunim,

Mehmonnavoz, mehribon, tanti,

Qishlog'imning mehnatkash xalqi.

Sо'zlarida muhabbat yashar,

Yer bilan tillashib dalaga shoshar,

G`ururini mahkam bag'riga bosar,

Har bir o'tar kuni o'zgacha zavqli,

Qishlog'imning mehnatkash xalqi.

Oydinoy MAMADALIYEVA,

Izboskan tumani.

Rayyona Ibrohimova Andijon shahridagi 4-umumta'lim maktabining 8-sinfida tahsil oladi. She'riyatga, adabiyotga ixlosi baland. 5-sinfdan boshlab kichik-kichik she'r, qatralar yoza boshlagan.

Rayyona bolaligidan kitobga mehr qo'ydi, ezgulikni, saodatni kitoblardan izladi. Ko'p vaqtini izlanish, mutolaa bilan o'tkazadigan tirishqoq o'quvchi o'tgan yili "Yosh kitobxon" ko'rik-tanlovining Andijon shahar bosqichi g'olibligini qo'lga kiritgan.

O’ZBEKISTON

Qad rostlagan Registon, Samarqandingda,

Tarixning ruhini yod aylagayman.

Xivadagi Ichan qal'alaringda,

Xorijlik do'stlarni shod aylagayman.

O'ylab har daqiqa Andijonini,

Bobur armon etdi, hatto taxtda ham.

Behishtga alishmam yurt tuprog'ini,

Bu shunday o'lkaki, jannatdan bekam.

O'ZBEKISTON!

Senda tarovatu, orom mujassam,

Hurlik, tinchlik, safo, iqbol mujassam.

Bayrog'ing ko'klarda, dunyo tanigay.

Baxtu-saodat, istiqbol mujassam.

Cho'lpon orzu qilgan obod makonsan,

Shiroq bitib ketgan o'chmas dostonsan.

Kuylaydi satrida sening madhingni,

Rayyonaga ilhom - O'zbekistonsan.

ONA TILIM

Til millat ruhidir, millat ko'zgusi,

Har inson qalbida yashar abadiy.

Qay bir millat bo'lsin ona tilisi,

Muqaddasdir, aziz, porlar doimiy.

Xorij tillariga solaylik nazar,

Aslo kam emasdir ona tilimiz.

Har so'zda ma'no-yu, bordir hikmatlar,

Hech qachon o'lmaydi millat ruhimiz.

Tilning rivojiga qo'shganlar hissa,

Alisher Navoiy, Avloniylar ham.

Ajdodlar va tilga ehtirom ila,

Turadi Rayyona har dam ta'zimda.

Rayyona IBROHIMOVA,

Andijon shahridagi 4-umumta'lim maktabi 8-sinf o'quvchisi.

Пайғамбаримиз Муҳаммад (с.а.в.)га Хиро ғорида бўлган илк ваҳий "Ўқи!" деган амр бўлди. Илк ваҳийнинг ўқишга, илм олишга тарғиб билан бошланишида буюк ҳикмат бор эди.

     Аллоҳ таоло илмни қиёматгача бандалар учун маърифатга эришиш, ҳақиқатни топиш, икки дунё саодатига муяссар бўлиш воситаси қилди. Илмсизлик, жаҳолат эса инсониятни тубанликка, ҳалокатга олиб боришини билдирди. Инсонларни шу сабаб илм олишга буюрди. "Илм" сўзи билмоқ, ўрганмоқ маъноларини англатиб, Қуръон каримнинг саккиз юз ўн бир жойида турли маънолар билан келган. Қуръон ва ҳадисларда илм инсониятни турли аҳлоқсизликлардан, харомлардан, ёмон йўл ва амаллардан қайтариши зикр этилган. Аллоҳ таоло айтади: "...Аллоҳ сизлардан имон келтирган ва илм ато этилган зотларни (баланд) даражаларга кўтарур" (Мужодала,11).

Пайғамбаримиз (с.а.в.) илм ҳақида маъжозий маънода шундай деганлар: "Имон ялонғоч бир нарса бўлса, унинг кийими-тақво, зийнати-ҳаё, меваси эса илм". Абдуллоҳ ибн Аббос (р.а.) эса: "Аллоҳ таоло Сулаймон (а.с.)га илм ва мол-дунё, подшоҳликдан бирини танлашни буюрганда, у зот илмни танладилар. Натижада, илм туфайли мол-дунё ва подшоҳликка ҳам эришди", деб илм ҳақида ўз фикрларини баён этган.

Ҳазрат Али (р.а) айтадилар: "Илм - мол-дуёдан кўра яхшироқдир. Чунки, илминг сени асрайди, мол-дунёни эса сен асрайсан. Мол-дунё сарф қилинса камаяди, илм эса ўзгаларга ўргатиш билан яна зиёда бўлади".

Тарихнинг гувоҳлик беришича, бизнинг диёримиз аҳолиси ҳамма даврларда илму ирфонга интилган, маърифатга талпинган. Шу боис уларнинг қўллари узун, тиллари ўткир, мартаба-мақомлари          баланд бўлган.

Пайғамбаримиз (с.а.в.) "Илм изланглар, гарчи чин-мочинда (яъни Хитойда) бўлса ҳам", деганлар. Бу ҳадисда узоқлик масофаси айтилмаяпти, балки ўша даврлардаёқ у жойларда замонавий, дунёвий   илмлар ривожлангани учун, фақат диний илмлар билангина кифояланиб қолмасдан, балки дунёвий   илмларни ҳам ўрганишга ишора қилганлар.

Имом Fаззолий айтадилар: "Илм кўр қалб кўзини очувчи,     қоронғу зулматда нур бағишловчи ва заиф бандаларга куч-қувватдир, илм билан банда аброр даражасига кўтарилади, олий мартабаларга етишади".

Бугунги кунда билим олиш учун ҳеч қандай тўсиқ ва монеълик йўқ , аксинча илм ўрганиш учун барча шароит ва имкониятлар бор. Кўплаб олий ўқув юртлари, коллеж ва лицейлар ёшлар ихтиёрида.

Фарзандларимизнинг илмли, аҳлоқли бўлиб камолга етишларига уйда ота-оналар, ўқув юртларида эса муаллим ва устозлар астойдил ҳаракат қилишлари лозим. Бир сўз билан айтганда, ўғил-қизларимизни илм-маърифатга ошно қилишдан ҳеч ким четда турмаслиги керак.

Бугунги кунда ёшларимиз дунёвий илмлар эгаси ва касб-ҳунарли бўлишлари муҳим вазифалардандир. Ҳар бир даврнинг ўрганилиши лозим бўлган илму ҳунарлари бор, уларни пухта билиш ана шу давр ёшларининг бурчидир.

Салимжон ШОКИРОВ,

Андижон шаҳридаги "Хонақо" жоме масжиди имоми.

Мутахассис минбари

      Хўжаобод  туман халқ  таълими  бўлимига  қарашли   9-умумтаълим  мактабида   1 октябрь - Устоз  ва  мураббийлар  куни  муносабати  билан   рус  тили,  инглиз  тили  фанларининг  ўқитилиши   ва  бошланғич  синфларда  янги  ўқув  йилида  олиб  борилаётган  дарс  машғулотларининг  сифат  ва  самарадорлигини  ўрганиш  мақсадида   кўргазмали  вилоят  семинари  ташкил  қилинди.

      Акромжон  Қорабоев  раҳбарлик  қилаётган   мактабда  айни  дамда  959  нафар  ўқувчи  таҳсил  олмоқда. 71 та  фан  мутахассислари  таълим  тарбия  бермоқда.  Вилоят  халқ  таълими  бошқармасининг   ташаббуси  билан  "2021 - 2022 ўқув  йили  умумтаълим  мактабларида  инновацион  таълим,  касбий  маҳорат,  интеллектуал  салоҳиятни    ривожлантириш  йили"  деб  эълон  қилиниши  мактабда  олиб  борилаётган  таълим - тарбия  ишларида  ўз  аксини  топаётганини  ўрганиш  семинар  кун  тартибининг  асосий  мазмунини  ташкил  этди. Семинар  иштирокчилари  эътиборига     дастлаб,   "Устозларни  мадҳ  этамиз"  деб  номланган   ўқувчиларнинг  бадиий - саҳнавий  кўринишлардан  иборат  тадбири  ҳавола  этилди.  Она  тили,  рус  тили,  инглиз  тилларида   янграган  гўзал  қўшиқ,  куй,  рақс  ва  шеърлар  барчага  манзур  бўлди.

Гулузра  Юлдашева,  Раъно  Хўжамбердиева,  Нигора  Тошболтаева,  Иқболжон  Раҳимов,  Аҳрорбек  Қосимов,  Гулноза  Камолдинова,  Дилноза  Фозилова,  Улуғбек   Маҳмуджоновлар  инглиз  тилидан  ўқувчиларга   сабоқ  берадилар.   Замира  Сатимова,  Мастура  Абдуллаева,  Зийнатхон  Исаева,  Комила  Холматова,  Гулбаҳор  Усмоновалар   эса  рус  тили  фанидан  машғулотларни  олиб  бормоқдалар. Шу  куни  семинар  иштирокчилари   рус  тили,  инглиз  тили  ва  бошланғич  синфларда   ташкил  этилган  бир  қатор  очиқ  дарсларни  кузатдилар,  дарслар  юзасидан  фикр  мулоҳазалар  билдирдилар.