Китоб - билим манбаи. У инсонни эзгуликка етакловчи манба, маънавият, маърифат ва маданиятни авлоддан авлодга етказувчи муҳим воситадир. Ёш авлодни она Ватанга муҳаббат ва садоқат руҳида тарбиялаш, уларда инсонпарварликни шакллантириш, миллий қадрият ҳамда урф-одатларимизнинг ҳаётимиздаги аҳамиятини ўргатишда китоб алоҳида ўрин тутади.

Президентимиз Ш. Мирзиёевнинг "Китоб маҳсулотларини чоп этиш ва тарқатиш тизимини ривожлантириш, китоб мутолааси ва китобхонлик маданиятини ошириш ҳамда тарғиб қилиш бўйича комплекс чора-тадбирлар дастури тўғрисида"ги қарори юртимизда китобга, китоб ўқишга бўлган эътиборни янада юқори поғонага кўтарди, десак муболаға бўлмайди. Мактабимизда ҳар бир синфда кутубхона ташкил этилган. Синф фаолларидан бири кутубхоначи этиб тайинланиб, у ўртоқларига китобларни навбат билан бериб, назорат қилиб туради. Ўқитувчилар болалар билан ўқиган  китоблари устида муҳокамалар ўтказиб бориши уларнинг китоб ўқишга қизиқишларини оширишга хизмат қилмоқда.  Ёш китобхонлар ўртасида "Китобхонлик кечалари", "Энг яхши китобхон оила", "Шеърхонлик" каби танловларнинг ўтказилиши ҳам бу борада ижобий натижаларга эришишга сабаб бўлмоқда. 

Ўттиз йилдан буён бошланғич синф ўқувчиларига дарс бериб келаман. Иш столим устига "Fунча", "Гулхан", "Билимдон" журналларидан ташқари, албатта, болалар учун янги нашрдан чиққан, болалар эътиборини тортиш учун кўплаб рангли расмлар билан безатилган китобларни ҳам қўйишга одатланганман. Ҳар бир дарсда улардан фойдаланиб, ўқувчиларимни бадиий адабиётга, китобга кизиқишини ошириб боришга интиламан. Ўқитувчи ўз дарсларида ўзи ўқиган асарлардан мавзуга боғлаб парчалар келтирса, асар муаллифини болаларга таништириб, шу китобни олиб ўқишни тавсия қилиб борса, ўйлаймизки, болаларда китоб ўқишга иштиёқ кучаяди. Болалар ўзидан катталарга тақлид қилади. Биз катталар,  ота-оналар ўзимиз намуна бўлиб кўпроқ китоб ўқисак, тарбиявий аҳамиятга эга асарлар оила даврасида  муҳокама қилинса мақсадга мувофиқ бўларди. Зеро, бола қанча кўп китоб ўқиса билими ортади,  дунёқараши кенгаяди, мустақил фикрлайди.

 Комила АЗИМОВА,

Хўжаобод туманидаги 5-умумтаълим мактаби ўқитувчиси.

Ҳуқуқий маслаҳатхона

- Меҳнат шартномасини ходимнинг ташаббуси билан бекор қилиш қандай тартибда амалга оширилади?

Ўзбекистон Республикаси Меҳнат кодексининг 99-моддаси биринчи қисмига мувофиқ ходим номуайян муддатга тузилган меҳнат шартномасини ҳам, муайян муддатга тузилган меҳнат шартномасини ҳам икки ҳафта олдин иш берувчини ёзма равишда огоҳлантирган ҳолда бекор қилишга ҳақлидир. Огоҳлантириш муддати тугаганидан сўнг ходим ишни тўхтатишга ҳақли, иш берувчи эса ходимга меҳнат дафтарчасини бериши ва у билан ҳисоб-китоб қилиши шарт.

* * *

- Ходим ташаббуси билан меҳнат шартномасини бекор қилиш қай тарзда амалга оширилади?

Ходимнинг ташаббуси билан меҳнат шартномасини бекор қилиш тўғрисидаги ариза албатта, ёзма тарзда берилиши керак. Ходимнинг меҳнат шартномасини бекор қилиш хусусидаги оғзаки илтимоси Меҳнат кодексининг 99-моддасига мувофиқ шартномани бекор қилиш учун асос бўлиб хизмат қила олмайди. Аризанинг мазмуни ходим ҳақиқатан меҳнатга оид муносабатларни бекор қилишни истаётганлигидан далолат бериши керак. Ариза ишга қабул қилиш ва меҳнат шартномасини бекор қилиш ҳуқуқига эга бўлган мансабдор шахс номига ёзилади. Бундан ташқари, ариза уни қабул қилиб олган ходим томонидан имзоланиб, сана қўйилиши керак. Бунда ариза ёзилган сана ариза берилган сана билан чалкаштирилмаслиги лозим.

* * *

 - Меҳнат шартномасини ходимнинг ташаббуси билан бекор қилиш тўғрисидаги аризани қабул қилишни рад этиш мумкинми?

Ходимнинг меҳнат шартномасини бекор қилиш ҳақидаги аризасини қабул қилишни рад этишга ҳеч бир сабабга кўра йўл қўйилмайди, Рад этиш меҳнат тўғрисидаги қонун ҳужжатлари талабларининг бузилиши ҳисобланади. Шу сабабли ходим аризасини қабул қилишни рад этиш,    бошқа ҳужжатлар талаб этиш ёки иш берувчи томонидан қандайдир шартлар қўйилиши (ишда йўқ ходим таътилдан қайтишини кутиш, ўз ўрнига одам топиш ва шу кабиларни) мумкин эмас. Ариза қабул қилиш рад этилган тақдирда ходим иш берувчининг хатти-ҳаракати устидан юқори идорага шикоят қилиши ёки аризани буюртма хат тарзида  почта орқали жўнатиши мумкин.

Саволларга Андижон шаҳар Давлат меҳнат ҳуқуқ инспектори

 Дониёр ДИЛШОДОВ жавоб берди.

Хорижий тажриба

Бугун ҳаёт шиддат билан ривожланиб борар экан, келажагимиз эгалари бўлган болаларга, уларнинг таълим-тарбияси масаласига алоҳида эътибор қаратишимиз зарур. Бу борада таълим тизими даража ва савияси муҳим аҳамият касб этади. Мазкур жараёнларга илғор педагогик тажриба, ўқитишнинг самрали услубларини жорий этиш, таълим сифати ва самарадорлигини ошириш эса янада муҳимдир.

Мен оддий ўқитувчи сифатида ишонаманки, юртимизда яқин келажакда таълим-тарбия ишлари янада такомиллашиб, юқори босқичга кўтарилишига, натижа ва самарадорлик юқори бўлишига асло шубҳа қилмайман. Бунинг учун эса энг аввало, педагоглар ўз устида тинимсиз ишлаши, изланиши керак. Шу маънода мен айни пайтда Германия давлатининг Саксония ўлкасида яшаб, ушбу мамлакат таълим тизимининг илғор тажрибаларини ўрганишга, таълим-тарбия соҳасидаги билимимни оширишга ҳаракат қиляпман. Шу ўринда юртдошларимизга мазкур давлат бошланғич таълим тизими, бу соҳада олиб борилаётган ишлар хусусида қисқача маълумот бериб ўтмоқчиман.

Германия Федератив Республикасида жами 16 ўлка (вилоят) мавжуд.  Саксония ўлкаси мамлакатнинг жанубий шарқида жойлашган. Майдони 18,4 минг квадрат километр. Аҳолиси - 4 миллиондан ортиқ, маъмурий маркази - Дрезден шаҳри.

Германия, хусусан, Саксонияда ўлкасида таълимга жуда катта эътибор қаратилган. Жумладан, ўлкада 1497 умумий таълим мактаблари бўлиб, уларда 29 минг нафардан зиёд педагог 360,5 нафар ўқувчига таълим-тарбия беради.  Шундан бошланғич мактаблар 829 тани, ўрта ва юқори мактаблар 347 тани, гимназиялар 160 тани махсус мактаблар 155 тани,махсус  Вальдорф мактаблари эса 6 тани ташкил этади.

Саксония ўлкасидаги таълим жараёни кўплаб ривожланган давлатлар сингари самарали ва узлуксиз жараён сифатида ташкил этилган. Бошланғич мактабларнинг 1-4 синфларида дарс машғулотлари халқаро стандартлар асосида ўтилади. Бунда болалар мавзуни тез тушуниш, ифодали ўқиш, равон гапириш, чиройли ёзиш, санашни ўрганадилар. Илк    босқичда болаларнинг индивидуал билим салоҳиятини, билим олишга бўлган қизиқиш ва иштиёқини ҳамда муайян малака ва кўникмаларини оширишга алоҳида эътибор қаратилади. Шунингдек, билиш жараёнини амалга оширишда ўқитишнинг илмийлик, кўрсатмалилик, тушунарлилик ва тажриба ўтказиш сингари принциплар асосида йўлга қўйилган. Бунда кўпроқ назарий билимни амалий кўникма ва малака ҳосил қилиш билан боғлашга жиддий эътибор қаратилади.

Бошланғич мактаб педагоглари олдига болада ташқи дунёни англаши, ижодий фикрлаши, равон нутқ билан фикрини баён қила олиши, меҳнатга лаёқатли бўлиши  сингари хусусиятларни шакллантириш асосий вазифа қилиб қўйилган. Айтайлик ўқувчиларга дарсда гигиена мавзуси ўтилса, ўша куниёқ Дрезден шаҳридаги гигиена музейига саёҳат уюштирилади. Болаларга дарсда ўргатилган назарий билимлар амалда кўргазмалилик асосида тушунтириб берилади. Айниқса, табиат дарсида табиатни асраш, ватанга меҳр ғоялари ўқувчилар онгига чуқур сингдирилади. Энг муҳими, болаларга йўл ҳаракати қоидалари изчил ўргатиб борилади. Ўқувчи ҳаётида                   2-синфда ўқиш алоҳида  аҳамият касб этади. Улар шу синфдан бошлаб сузишни билишлари шарт. Бунинг учун  улар мактаб яқинидаги бассейнларга боришади ва сузишни мажбурий ўрганишади.

Амалиёт орқали ўқувчи билимни кенгайтириш мақсадида мактаб жамоаси томонидан жуда кўп лойиҳалар ишлаб чиқилиб, ўқув йили давомида синф раҳбари, тарбиячи ва ота-оналар қўмитаси вакили ҳамкорлигида шаҳардан ташқари жойларга 2 кундан 1 ҳафтагача экскурсиялар ташкил қилинади.

Ўқувчининг ўзлаштириши, эришаётган натижалари    2-синфдан бошлаб баҳолана бошланади. Бу орқали ўқитувчилар ҳар бир боланинг билим эгаллаши қай даражада ошиб бораётганлигини кузатиб боради. Синф раҳбари томонидан ҳар ойнинг охирида болани хулқи, тиришқоқлиги, тартиб-интизомга риоя қилиши эътиборга олиниб баҳо қўйилади. Мактабларда боланинг дарс машғулотларига қатнашиши қатъий назоратга олинган. Агар ўқувчи касал бўлиб қолса, ота-она эрталаб соат 7.00 дан 7.30 га қадар мактаб котибасига телефон қилиб огоҳлантириши зарур. Агар бола мактабга сабабсиз келмаса, синф раҳбари полицияга телефон орқали хабар беради. Бу масала билан полиция шуғулланади.

Мактаб қонун-қоидалари ҳам қатъий тартиб асосида йўлга қўйилган. Ўқувчи эрталаб 7.30 га дарсга етиб келиши шарт. Чунки ана шу вақтда мактаб эшиклари автоматик тарзда ёпилади. Фақат 4 соатдан кейин танаффусда эшиклар очилади. Ўшанда ҳам ўқувчининг мактаб ҳудудидан ташқарига чиқиши тақиқланади. Болалар 2 соатдан кейин 20 минутлик нонушта танаффусига чиқишади. Бу ҳолатни синф раҳбари назорат қилади. Дарсдан кейин болаларни тушлик овқат билан таъминлайдиган алоҳида фирмалар бор. Бунинг учун ота-оналар фирмалар билан шартнома тузади. Ота-она онлайн тарзда буюртма бериш учун болага карта ва жадвал берилади. Бола ўзи хоҳлаган овқатини танлайди. Бир кунлик овқат 3,45 еврони, бир ойда эса ўртача 70-75 еврони ташкил қилади. Бу ҳолат ихтиёрий бўлиб ота-она шартнома тузмаслиги ҳам мумкин. Лекин айтиб ўтиш жоизки, 90 фоиз болаларнинг ота-оналари доимий тарзда шартнома тузишади.

Германияда 4-синф битирувчи синф ҳисобланади. Ўқув йили бошида ҳар бир ўқувчи  велосипед миниши мажбурийлиги тушунтирилади. Болаларга йил давомида полициянинг масъул ходимлари томонидан  йўл ҳаракати қоидалари ўргатилади. Йил охирида имтиҳон топширилади. Агар бола имтиҳондан муваффақиятли ўтса, велосипед ҳайдаши учун сертификат берилади. Германия таълим тизимида ҳам дарсдан   кейин қўшимча группалар - машғулотлар ташкил этилади. Бу группалар пуллик бўлиб, оилада нечта фарзанд борлигига қараб нарх белгиланади. Айтайлик, ёлғиз она, ногирон ота-она фарзандлари ёки шароити оғир оила фарзандларига йилига бир марта тўлов қилинади. Қолган вақтларда  эса ижтимоий ёрдам сифатида пул олинмайди.

Сир эмаски, юртимизда ҳам келажагимиз эгалари бўлган ёш авлоднинг пухта билим олишига катта эътибор қаратилади. Яқин йиллар ичида ҳеч кимдан кам бўлмаган болажонларимизни ўқитиш борасида юртимиз дунёнинг илғор мамлакатлари қаторига қўшилади. Мен бу ерда олаётган билим ва тажрибаларим билан келгусида ана шу жараёнда албатта, фаол иштирок этаман.

   Нафиса  БОЗОРБОЕВА,

Германия Федератив Республикаси Саксония ўлкаси, Дрезден шаҳридаги 35-бошланғич мактаб немис тили фани ўқитувчиси.

Ўзбекистон Халқ ёзувчиси Саид Аҳмад қаламига мансуб "Келинлар қўзғолони" спектаклини кўп бор кўрганмиз. Унда Фармон биби ўғиллари ва келинларининг маош олиб келиш эпизоди бор. Оила бошлиғи уларнинг ҳар бирини алоҳида дафтарга ёздириб, охирида ҳаммадан қандай ками борлигини сўрайди.

Жуда зарур бўлган камчиликларни олиб беришини айтиб, Сотти келинга ёздириб қўяди. Томошабин учун бу албатта, кулгили ҳолат. Чунки бир қарашда Фармонбиби ўта зиқна, хасис бўлиб кўринади. Бироқ, шу саҳнанинг ўзидаёқ кампирнинг Боқи амакига айтган гаплари орқали бунинг ечими топилади. 

Баъзан аёлларимизнинг "Маошнинг баракаси йўқ, бир ёғини тортсанг, бир ёғига етмайди, бўлмаса ўзим ҳам ишлайман, турмуш ўртоғим ҳам" дея нолиётганини эшитиб қоламан. Эътибор берсам, бундайлар дабдабага ўч, моданинг кетидан қувадиган ёки ўйламай иш тутадиганлар бўлиб чиқади. Бир аёлни биламан.  Қўлига пул тушиши билан катта-катта сарф қилади. Албатта, ўзига "сўнги мода"даги кийимни сотиб олади, фарзандларини ҳам "замонавий" қилиб кийинтиради. Оиласи билан бирор жойга саёҳатга боради ёки маҳалланинг аёлларини тўплаб "гап" беради. Қарабсизки, режасиз сарфланган маош кейинги ой юзини кўрмай тугайди. Яна оҳ-воҳ, "етмайди", "қорнимиздан ортмаяпти" дея дийдиё қилиш бошланади.

Халқимизда "Ҳисобини билмаган ҳамёнидан айрилур", "Ётиб еганга тоғ ҳам чидамайди" деган нақллар бежизга айтилмаган. Оила даромадини сарфлаш масаласида уқувли, эътиборли бўлиш зарур. Айниқса, бу борада аёлларимиз эътиборли бўлиши лозим. Чунки ҳар бир нарсада меъёрга риоя қилинмаса, даромад қанчалик кўп бўлмасин уни режа билан сарфланмаса, "у ёғини тортсангиз, бу ёғига етмай қолиши" турган гап.

Кўпинча аёлларимиз турмуш ўртоғи ёки ўғилларининг чет элларда қийинчилик билан топиб келган маблағларини ўйлаб ҳам ўтирмай, узатаётган қизига қимматбаҳо мебеллар, сеп-сидирға, тилла тақинчоқларга сарфлаб, шу орқали обрў олиб қолишни ўйлашади. Етмаса, қарз ҳам кўтаришади. Тўй қанчалик дабдабали бўлса, улар шунча хурсанд. Эртага нима бўлади, оила қандай кун кечиради, бу билан ишлари йўқ.  Аслида ўзини элдан устун қўйиш, сохта обрў учун курашишнинг ўзи худбинлик эканлигини бундайлар ўйлаб ҳам кўришмайди. Бу каби дабдабаларга сарфланаётган пуллар оилаларда камол топаётган болаларнинг соғлиги учун зарур озиқ-овқатларга, маънавиятини ошириш учун бадиий китоблар сотиб олишга сарфланса қандай яхши бўларди.

Насибахон ТОЖИДДИНОВА,

Андижон саноат-энергетика касб-ҳунар коллежи ўқувчиси.

Жамоамиздаги ёш, 2 фарзанднинг онаси бўл-ган ўқитувчи аёл оилавий жанжал туфайли ота уйига кетиб қолди. Сабаби оддий. Турмуш ўртоғининг кийимларини ўз вақтида дазмоллаб қўймагани учун дакки эшитган. Баҳона тайёр: "Мен ҳам ишлаяпман".

Аёлнинг уйига бордим. Ҳаётий мисоллар билан аёлнинг масъулияти, оғир-босиқ бўлиши кераклигини тушунтирдим. Бугун сиз арзимаган сабаб билан оилани барбод қилсангиз, эртага фарзандларингизнинг пешонасига тирик етим деган тамға босилишини ўйлаб кўрдингизми? Суҳбатимиздан сўнг аёл оиласига қайтди.

Ўқувчиларим билан боғлиқ. яна бир воқеа ҳеч ёдимдан чиқмайди. Ўтган йили 7-синфда ўқийдиган қизлардан бирининг хулқи, юриш-туришидаги салбий ўзгаришларни сезиб қолдим. Сочини кесиб, шим кийгани етмагандек, мактабга бўяниб келишни ҳам одат қилганди. Кўнглига қўл солиб кўрсам, форма кийишни хоҳламаслигини айтди. Бир-икки суҳбат билан бирор натижага эришолмадим. Уни тўғри йўлга солиш ҳақида кўп бош қотиришимга тўғри келди.

Бир куни туман марказига кетаётиб, ўша қизнинг бувиси билан бир машинада кетишга тўғри келди. Ҳол-аҳвол сўралгач, онахон ўз набираси ҳақида сўраб қолди. Қарасам, гапларимни бир "Дамас" йўловчи эшитадиган. "Онахон, сизнинг тарбиянгизни олган қиз ёмон бўлармиди? Раҳмат сизга" дедим сир бой бермай.

Эртасига мактабда ўша қизни кўриб жуда хурсанд бўлиб кетдим. Чунки сочлар иккита қилиб ўрилган, оқ лента боғланган эди. Эгнига кийиб олган ўқувчи формаси бирам ярашиб турибди. У "Устоз" дея ёнимга югуриб келди-да:. "Ассолому алайкум, устоз. Сизга катта раҳмат. Кеча бувимга мени роса мақтабсиз.Оиламиз даврасида ўтирганимда у менга "Сен доимо мақтовга лойиқ бўлган" дедилар. Энди барча айтганларингизни бажараман. Бувимнинг юзини ерга қаратмайман" деди.

Хайрият, катта йўл бошида турган яна бир ўсмирнинг қалбига йўл топдим. Уни тўғри йўлга солдим. Демоқчиманки, хотин-қизлар етакчилиги - инсондан катта масъулият билан бирга ўта ҳушёрлик талаб қиладиган вазифа. Бу борада етакчи аёлларимиз барчага ибрат бўлишлари керак.

Моҳидилхон ХУШВАҚОВА,

Исбоскан туманидаги 15-умумтаълим мактаби хотин-қизлар қўмитаси бошланғич ташкилоти раиси.

- дейди Шаҳрихон тумани бош отинойиси Муқаддасхон Солиева.

Отин - аёл-қизлар ўқитувчиси, дин ва шариат билимдони, шунингдек, аёллар ўртасидаги диний маросимларга бошчилик қиладиган, халқ орасида катта обрў-эътиборга сазовор бўлган кайвони аёл.

 Ҳатто "отин" сўзи маърифатпарвар аёлларни ҳурматлаб, исмига қўшиб ҳам айтилган. Улар Қуръони карим қироати, тафсир, пайғамбарлар тарихи, халқ оғзаки ижодини яхши билишган. Бугунги кунда         отинойиларнинг вазифалари доираси жуда кенгайган. Улар нафақат диний билимлар эгаси, балки юртимизда кечаётган ижобий ўзгаришлар, иқтисодиёт, таълим ва бошқа соҳаларда олиб борилаётган ислоҳотлар, жамиятимиз маънавий, диний ҳаётида кечаётган ўзгаришларнинг фаол иштирокчисига айланиши лозим.

Шаҳрихон туман бош        отинойиси Муқаддасхон Солиева ана шундай фазилатлари, юксак маънавияти учун одамлар меҳрига, ҳурматига сазовор бўлган. У кўп йиллардан буён отинойилик вазифасида хизмат қилади. 2007 йилда Тошкент Ислом университетида малака ошириб келган Муқаддасхон отин туманнинг бош отинойиси этиб тайинланди.

- Бугунги кунда ҳар бир отинойи диний ва дунёвий илмларини пухта билиши ва одамларнинг саволларига аниқ жавоб бера олиши лозим, - дейди Муқаддасхон Солиева. - Улар дунёдаги воқеалар, мамлакатимиздаги ижтимоий-сиёсий жараёнлар ҳақида етарли маълумотларга эга бўлиши ва бу ҳақда аҳоли ўртасида тарғибот ишларини олиб бора олиши керак. Авваллари аксарият   отинойилар Конституция нима, парламент нима, яхши билмас эди. Қонунларимизнинг мазмун-моҳиятидан хабардор эмас эди. Отинойилар расман фаолият юрита бошлагач, уларнинг ҳам диний, ҳам дунёвий билим ва тушунчалари янада кенгайди, Шукрки, отинойиларимиз ўқиб-ўрганиб, замон билан ҳамнафас қадам ташлаяпти.

Шаҳрихон туманида 76 маҳалланинг барчасида   отин-ойилар фаолият юритмоқда. Улар Муқаддасхон отин бошчилигида аҳоли айниқса, аёллар билан мулоқотда бўлиб, уларнинг дардларини тинглаб, муаммоларини ҳал этиш, ёш оилаларга ғамхўрлик қилиш, соғлом фарзанд тарбиясидаги масъулиятларини ошириш, аёллар ичида ибодат ва диний маросимларни белгиланган тарзда ўтказиш, маънавий муҳитга салбий таъсир кўрсатаётган, миллий қадриятларга зид бўлган ғояларга қарши кенг кўламли тушунтириш ишларини олиб бормоқда. 

- Азал-азалдан Шаҳрихон уста ҳунармандлар, ишбилармон тадбиркорлар юрти ҳисобланган, - дейди отинойи суҳбатни давом эттирар экан. - Ўзига тўқ яшагани учун аҳоли тўй-маросимлар, маърака-ю издиҳомларда дабдабабозликка берилиб кетганди. Ҳозир бу каби ишлар анча тартибга солинди. Ҳар бир маросимни иложи борича камчиқим, исрофгарчиликларсиз ўтказишга эришаяпмиз. Сеп-сидирға, маъзар ташишга Аза-маъракаларда одамларга ҳам диний, ҳам дунёвий масалаларда насиҳатлар қилаяпмиз. Ажримлар, никоҳ, идда, талоқ мавзуларида аҳоли ўртасида суҳбатлар ўтказаяпмиз. Маҳалла маслаҳатчилари ва отинойиларнинг саъй-ҳаракатлари ўз самарасини бераяпти. Халқимиз бизга эргашмоқда.

Туман "Аёллар маслаҳат маркази" биноси ҳар куни "бош отинойидан маслаҳат оламан", деб келган аёллар билан гавжум бўлади. Отинойи  ўзига хос босиқлик билан уларнинг дард-ларини тинглайди, муаммоларига ечим топишга уринади.

- Ажримлар ҳаммавақт ҳам оғриқ нуқтамиз бўлиб келган, - дея таъкидлайди у. - Аммо     кейинги пайтларда йигит-қизларимиз ҳаётга енгил-елпи қарашадими ёки биз катталар тарбияда хатога йўл қўяяпмизми, ёш оилалар ўртасида ўзаро келишмовчиликлар кўп учрамоқда. Биласиз, бир кун жанжал чиққан жойдан қирқ кун барака кетади. Албатта, бу можаролар оила муҳитига, ўртадаги муносабатлар совуқлашишига сабаб бўлиб қоляпти. Ёш йигитларимиз никоҳнинг муқаддаслиги, идданинг нималиги, талоқнинг турлари ҳақида тушунчага эга эмаслар. Талоқ сўзи оғизларидан осонликча чиқиб кетаверади. Менимча, оилаларни мустаҳкамлаш учун нафақат қизларни, балки йигитларни ҳам турмушга тайёрлашимиз лозим. Бунинг учун мутасаддилар, айниқса имом-хатиблар маҳаллаларда, мактаб-коллежларда учрашувлар ташкил этишлари, йигитлар билан кўпроқ мулоқот қилишлари керак.

Аёллар ўртасида маънавий муҳитни соғломлаштириш, оилада турмуш тарзини тўғри йўлга қўйиш ҳамда жамоат ишларидаги фаол иштироки учун Муқаддасхон Солиева 2017 йилда вилоят ҳокимлигининг фахрий ёрлиғи, шунингдек, "Энг юксак маънавиятли отин ойи" деган эътирофга сазовор бўлган.

"Шарм-ҳаё, ўзаро ҳурмат ва меҳр-оқибат ўзбек халқининг ўлмас қадриятлари эканлигини ёшларимиз онгига чуқур  сингдирайлик. Бу йўлда биз - отинойилар қўлимиздан келган барча ишларни бажаришимиз зарур" деган гапларни жуда кўп такрорлайди.  айтиб чарчамайди,  - дейди  Муқаддасхон Солиева.

Муаззам ИБРОҲИМОВА

Бир неча йилдан буён туман хотин-қизлар қўмитаси қошидаги "Аёллар маслаҳат маркази" координатори, "Қайноналар кенгаши" жамоатчилик тузилмаси раҳбари вазифаларида ишлаб келаман.

Фаолиятимиз давомида оилани мустаҳкамлаш, маънавий муҳит барқарорлигини таъминлаш, турли низоларни бартараф этиш, қайнона-келин муносабатларини яхшилаш,      соғлом ва баркамол авлодни тарбиялаш, шунингдек, хотин-қизларнинг ижтимоий-сиёсий фаоллигини ошириш, бандлигини таъминлаш, тадбиркорликни ривожлантириш, уларнинг муаммоларини ўрганиш ва ҳал этиш масалаларига алоҳида эътибор қаратилмоқда.

Қисқа давр ичида марказимиз аёлларнинг яқин кўмакчисига айланди, кенг жамоатчилик ўртасида ўз ўрнига эга бўлган  масканга айланди. Бу албатта, туман ҳокимлиги, хотин-қизлар қўмитаси, "Маҳалла" жамоат фонди,  "Нуроний" жамғармаси туман бўлимлари, Фуқаролик ҳолатлари далолатномаларини ёзиш бўлими, Ёшлар иттифоқи туман кенгаши ҳамда қатор ташкилотлар биланн ҳамкорликда олиб борилаётган ишларимизнинг самарасидир.

Маҳаллаларда оилавий ажримларнинг, аёллар, вояга етмаганлар ўртасида ҳуқуқбузарлик ва жиноятларнинг олдини олиш, эр-хотин, қайнона-келин, ота-она ва фарзандлар орасидаги муносабатларни яхшилаш, ёшларни оилавий ҳаётга тайёрлаш, фуқаролар, айниқса, опа-сингилларимизнинг чет давлатларга ишлаш учун ноқонуний чиқиб кетишларига чек қўйиш, фарзанд тарбиясига эътиборсиз қараётган оилалар билан алоҳида иш олиб борилмоқда.

Агар фактларга мурожаат қиладиган бўлсак, марказ ҳамда "Қайноналар кенгаши" жамоатчилик тузилмаси фаоллари томонидан биргина 2017 йилда 126 оиладаги низоларга    барҳам берилиб, шунча ажримнинг олди олинди. Шунингдек, 143 нафар хотин-қиз доимий иш ўрни билан таъминланди.

Ўтган йили "Саховат" маҳалласидаги кам таъминланган оилалардан 4 тасига қорамол боқиш, 11 тасига паррандачиликни ривожлантириш ҳамда 4 тасига ўз томорқасида иссиқхона ташкил қилиш учун тижорат банкларидан имтиёзли кредит ажратилишига кўмаклашилди. Мазкур йўналишдаги ишлар кўлами ва  самарадорлигини ошириш мақсадида "Сирмоқ" маҳалла фуқаролар йиғини ҳудудидаги Балиқчи тиббиёт, "Юртобод" маҳалла фуқаролар йиғини ҳудудидаги Педагогика ва ижтимоий иқтисодиёт, "Омонариқ" маҳалла фуқаролар йиғини ҳудудидаги Балиқчи иқтисодиёт коллежларида ҳам "Аёллар маслаҳатхоналари" ташкил этилиб, уларнинг фаолияти мунтазам йўлга қўйилди.

 Маҳалла фуқаролар йиғинлари қошларидаги "Қайноналар кенгаши" жамоатчилик тузилмаларига ана шу маҳаллаларда истиқомат қилаётган обрў-эътиборли, бой ҳаётий тажрибага эга зиёли, кайвони онахонлар, бошқаларга тарбиявий таъсир ўтказа оладиган фаол аёллар, ҳар жабҳада кўпчиликка намуна бўлаётган қайноналар жалб этилган. Шунингдек, улар маҳалла фуқаролар йиғинлари қошидаги Яраштириш, Хотин-қизлар билан ишлаш, Тўйларни ўтказиш сингари қатор комиссиялар фаоллари билан ҳамкорликда маҳалладаги ижтимоий-маънавий муҳит барқарорлигини таъминлаш, тўй-ҳашам, маърака ва бошқа йиғинларни ихчам, дабдабасиз ўтказилишини таъминлашга муносиб ҳисса қўшмоқдалар. 

Марказимизда ишлаб чиқилган лойиҳа доирасида ёшлар, айниқса қизларни одоб-аҳлоқли, юксак маънавиятли қилиб тарбиялаш, уларнинг пухта билим олишлари, ўзлари истаган касб-ҳунарларни эгаллашларига ёрдам бериш, эрта ва қариндошлар ўртасидаги никоҳларнинг олдини олиш, урф-одат ва маросимларни тартибга солиш мақсадида тумандаги маҳаллаларда, умумтаълим мактаблари, касб-ҳунар коллежлари қизлари ўртасида "Қиз бола - бўлғуси она", "Онасини кўриб қизини ол", "Қайнонали келин", "Қайнона ҳам она, келин ҳам қиз" каби мавзуларда давра суҳбатлари ўтказилмоқда. Маҳаллалар ва таълим муассасаларида ташкил этилган  "Қизларжон" клуби машғулотларини мазмунли ва қизиқарли ўтказилишига ёрдам берилмоқда. Ёшларни оилавий ҳаётга тайёрлаш, маънавиятини юксалтириш, турли иллатлар таъсирига тушиб қолишларининг олди олишга қаратилган учрашув, суҳбат ва мулоқотлар мазкур йўналишдаги ишлар самарадорлигини оширишга катта ёрдам бермоқда.

Биз оиланинг ҳар бир аъзоси - оналар, қайноналар, келинлар, қизлар билан мунтазам иш олиб боришимиз зарур. Шундагина ўзимиз кутган натижаларга эриша оламиз. Бу оилаларда соғлом маънавий муҳитни шакллантириш, муаммоларнинг олдини олишда муҳим аҳамият касб этади. "Қарс икки қўлдан чиқади" деганларидек бу борада ҳамкорлик, тизимлилик ва изчилликни албатта йўлга қўйишимиз, фаолликни асло сусайтирмаслигимиз лозим.  Энг муҳими, ўзлигимизни, тарбия борасидаги халқимизнинг ўзига хос ва қадим анъаналари унутмаслигимиз керак. Катталар кечиримли бўлса, келинларнинг озгина айбини кўрмаганликка олса, ёшлар бетгачопарлик, беандишаликдан йироқ бўлса, қайнонасини ўз онасидек ардоқласа, ўйлайманки, оилаларда ҳеч қандай муаммо келиб чиқмайди. 

 Тумандаги "Қайноналар кенгаши" жамоатчилик тузилмалари жорий йил - Фаол тадбиркорлик, инновацион ғоялар ва технологияларни қўллаб-қувватлаш йилида ҳам мазкур йўналишдаги ишларни изчил давом эттиради. Бизнинг ниятимиз муҳтарама аёлларимиз, қайнонаю келинларимиз ўз бахтидан масрур бўлиб яшасин.

Фаридахон ТУРFУНОВА,

Балиқчи тумани "Қайноналар кенгаши" жамоатчилик тузилмаси раҳбари.

Вилоят ҳокимлигида Ўзбекистон Республикаси фуқаролигига қабул қилинган бир гуруҳ юртдошларимизга фуқаролик паспортлари тантанали равишда толпширилди.

Вилоят ҳокими Ш. Абдураҳмонов Президентимизнинг "Ўзбекистон Республикаси фуқаролигига қабул қилиш тўғрисида"ги фармонига кўра, вилоятимизда истиқомат қилаётган 32 нафар фуқаролиги бўлмаган шахсга фуқаролик паспортларини топшириб,  уларни муборакбод этди.

- Кўп йиллардан буён Жалақудуқ туманида яшайман,  - дейди тумандаги "Табаррук замин" фермер хўжалиги аъзоси Зуҳрахон Азимова. - Оилам, фарзандларим тинч бўлса-да, қалбимда бир армон бор эди. Шу юртда яшаб туриб, Ўзбекистон фуқароси эмасдим. Бугун ана шу армоним ушланди. Ўзбекистон фуқароси бўлдим, шу юрт фуқароси сифатида яшаш бахти насиб этганидан беҳад хурсандман.

Ўзбекистон Республикаси фуқаролигини олган юртдошларимиз энди мамлакатимиз Конституцияси ва қонунларида белгиланган ҳуқуқларидан тўла фойдаланиш имконига эга бўлдилар.

Муроджон ТЎХТАНАЗАРОВ

Ҳар жабҳада донг таратган дунёда,

Кундан-кунга равнақ топар рўёда.

Номин айтсам меҳрим жўшар зиёда.

Бу - менинг Ватаним, Ўзбекистоним!

Осмонлардан юксак эрур камоли,

Олисдан ҳам мафтун этар жамоли.

Фариштадай мунис аҳли аёли,

Бу - менинг Ватаним, Ўзбекистоним!

Ҳар гўшаси гулшанларга бурканган,

Чўп қадасанг ниҳолларга айланган.

Ўғлонлари мардлик учун яралган,

Бу - менинг Ватаним, Ўзбекистоним!

Кабутарлар эркин учар осмонда,

Ишларидан бутун дунё хайронда,

Гуллаб борар бахтиёрлик ҳар онда,

Бу - менинг Ватаним, Ўзбекистоним!

Отабек ФОЗИЛЖОНОВ

(қилмиш-қидирмиш)

Бугун ҳамма жойда шанбалик. Азиза ҳашарда қатнашишни хоҳламагани учун бошлиғининг олдига кириб "Ўғлимнинг тоби қочган, аҳволи жуда оғир, ёнида ўтирмасам бўлмайди", деган баҳона билан жавоб сўради. Унга раҳми келган бошлиқ уйига кетишига рухсат берди. Лекин, "алдамаяпсизми?" деб қандайдир шубҳа билан қаради. Азиза эса, "ўлибманми, алдаб? Гапим рост" дея хонадан чиқди. 

Уйига етиб келгач, енгил нафас олди. Ёлғони иш бергани учун ўзи севган қўшиқни хиргойи қилиб дугонаси Зарифага сим қоқди. У билан гаплашиб ўтириб, тўсатдан ўғли ёдига тушди. Дарров телефонни ўчириб, хонама-хона ўғлини ахтарди. Лекин топа олмади. Кўчага чиқиб қўшнилардан сўради. Улар Акмални кўрмаганини айтишди. "Бирорта ўртоғи билан ўйнаб юргандир-да", деб ўзига тасалли бериб, телевизорни ёқди. Сериал томоша қилиб ўтириб кўзи илинибди. Бир пайт телефон қўнғироғидан чўчиб уйғонди. Қараса, ўғлининг рақами.

- Алло, Акмал, қайда юрибсан? - деди нимагадир кўнглида хавотир уйғониб. Телефондан нотаниш овоз эшитилди:

- Кечирасиз, бу Акмалжоннинг онасими?

- Ҳа, онасиман. Ўғлим қани?

- Опажон, ўзингизни қўлга олинг. Ўғлингизни машина уриб кетибди. Ҳозир  шифохонада. Аҳволи жуда оғир. Тезда етиб келмасангиз бўлмайди...

Азиза бошқа гапларни эшитмади. Телефони қўлидан тушиб, креслога ўтириб қолди. Шу заҳоти эрталабки баҳонаси-ю, бошлиқнинг   шубҳали нигоҳи кўз олдига келди.

Дилноза МУХТОРЖОНОВА