мутахассис минбари

Зарпечак(чирмовуқ) - карантиндаги бегона ўт бўлиб, текинхўр ўсимлик ҳисобланади.  Ер шарида унинг 270 дан ортиқ тури бор. Шундан 17 тури мамлакатимиз ҳудудларида учрайди.

Зарпечакнинг 13 тури қишлоқ хўжалигига жиддий зарар келтириши билан ажралиб туради.  Айниқса, беда, каноп, пахта, лавлаги, сабзи, пиёз каби экинлар учун чирмовуқ хавфлидир. Бошоқли экинлар чирмовуқларга бирмунча чидамли ҳисобланади.

Чирмовуқлар маданий экинлар танасига гаусториялари ёрдамида ёпишиб олиб, унинг органик ва ноорганик моддаларини сўриб олади, ўсимликни бутунлай нобуд қилади. Агар бу ўсимликлардан ҳайвонлар учун озуқа тайёрланса, улар моғорлаб, озуқавий қийматини йўқотиши ва ҳайвонларни ҳам заҳарлаши мумкин.

Зарпечак(чирмовуқ)лар жуда беор, осон кўпайиб, тез  тарқаладиган ўсимлик. Улар уруғ орқали, экинларни суғоришда, яхши чириган гўнг билан, тупроқ билан, қишлоқ хўжалик қуроллари, транспорт воситалари, уруғ тозалаш машиналари, темир йўл вагонлари ва таралари орқали, парранда ва ҳайвонлар орқали тарқалади. Тупроққа тушган чирмовуқ уруғлари бир неча йилларгача унувчанлигини сақлаб қолади.

Мазкур бегона ўтга қарши курашишда агротехник ва механик кураш чоралари етакчи ўринда туради. Ўсимликлар ва экин майдонлари зарарланишига қараб тоифаларга ажратилади: кучли ва кучсиз зарарланган экин, ўсимликлар чопиб ташланади ва ёқиб юборилади ёки чуқур қазиб кўмиб ташланади, атроф-муҳити тозаланади. Ўртача зарарланган экинларнинг тегишли қисмлари кесиб ёки чопиб олинади ва ёқиб юборилади. Тадбир ўтказилган майдонлар доимий назоратга олиниб, чирмовуқ бутунлай йўқолиб кетгунча ҳар 7-10 кунда назорат қилинади. Экин экиладиган далалар яхшилаб текисланади, экишдан 10-15 кун олдин бороналаш ишлари амалга оширилади.

У. АБДУЛЛАЕВ,

вилоят Ўсимликлар  карантини  ҳудудий

инспекцияси агроном инспектори.