(47-сон) Муносабат

Кийинишда ёшларга ибрат бўлайлик!

Ўзбек аёли деганда киши кўз олдида эгнида атлас кўйлагу бошида укпар дўппи ёки ҳарир рўмоли бўлган гўзал бегойимлар, қиз-жувонлар гавдаланади. Бутун дунё ўзбекни ана шундай миллий либосларда танийди. Дўппи, чопон ва белбоғ, атласу адрас бизнинг миллий  рамзларимиздир.

Тўғри, замон ўзгармоқда, ҳозирги ёшлар замонга қараб, ўз тенг-тўшлари орасида урф бўлган либосларни кийгиси келади. "Замондан ортда қолиб, тенгдошлари орасида масхара бўлишни қайси йигит-қиз хоҳлайди", дерсиз. Бироқ ҳар қандай ҳолатда ҳам, миллийлигини унутмаган, анъана ва қадриятларни эъзозлаган, уйида ўзбекона муҳитни сақлаб қолган замонавий оилалар қанча?! Шундай экан, кийиниш борасида гап кетганда ёшларимиз модани рўкач қилиб, миллатимизга, миллийлигимизга зид бўлган либосларни кийишга ружу қўймасликлари керак.

Яқинда марказий телеканаллардан бирида бир рус қиз "Ўрик гуллаганда" қўшиғини айтиб чиқди. Ўзга миллат вакиласи бўлса-да, ўзбек тилидаги қўшиқни маромига етказиб куйлади, барака топсин. Эътиборлиси, хонанда атлас кўйлак ва дўппида, сочи иккита ўрилган эди. Беихтиёр кўзларимга ёш келди. Айрим пайтларда эстрада йўналишидаги баъзи бир хонанда қиз-аёлларимизнинг очиқ-сочиқ кийинишлари, саҳнада беўхшов қилпиллашларини кўриб, ҳайратдан ёқа ушлайман. Қани миллийлик, қани одоб-андиша?! Қани ўзбек санъати, миллий қадриятларга ҳурмат, қани кийиниш одоби?

Ўзбек қизларининг ўзлари миллий либосларимизни       кийишдан ор қилсалар, ўзбекона кийимларни урфдан қолган, деб ҳисобласалар, ҳатто кийиниш борасида ҳам ғарбга тақлид қилсалар, бу билиб, англаб туриб, жаҳолатга юз буриш билан баробар эмасми?

Тўғри, фуқароларнинг қандай кийиниши, юриш-туриши билан боғлиқ ҳолатлар қонунда ёзилган эмас. Бу борада ҳар бир кишининг ўз ихтиёри, хоҳиш-истаги бор. Бироқ, бу дегани, ўзбошимчалик, ҳаёсизлик, бебошлик қилиш мумкин, дегани эмас. Айрим ёшларимиз шунчалик беҳаё кийинадиларки, кўрган одам кўзини олиб қочади ёки ерга қарайди. Беихтиёр атрофингдаги эркаклардан ҳижолат тортасан. Гўёки шу  кийимларни ўша ёш эмас, худди ўзинг кийиб олгандек. Гўё улар бизга қараб, "сизлар мураббий ўқитувчиларсиз, онасиз, қизларга айтсангиз бўлмайдими? Бундай либослар киймасин" деяётгандек туюлади.

Бундай кийинган қизларни "беҳаё" дейишдан ҳижолат бўламан. Чунки у ҳам бизнинг қизимиз, бизнинг фарзандимиз, ўзбек деган миллат вакиласи. Бу ҳақда жуда кўп   гапириляпти. Аммо минг афсуски, ўзимиз истагандек натижаларга эриша олмаяпмиз. Демак, бу нарса кийиниш маданиятини юксалтириш борасида ҳали қиладиган ишларимиз кўп эканлигини кўрсатади. Менимча, ёшларимизнинг бундай "қулоқсиз" бўлиб улғайишларига, биз катталар, ота-оналар айбдормиз, улар билан етарли даражада тарбиявий иш олиб бора олмаяпмиз.

Бир ривоят ҳақида эшитгандим. Кунларнинг бирида  машҳур табибнинг ҳузурига бир ота-она ташриф буюриб, фарзандининг қулоқсизлигидан шикоят қилибди. "Фарзандимизга асал мумкин эмас, аммо у қулоқ солмайди, "емагин"десак, қайтанга кўпроқ еб қўяди", дейишибди. Табиб уларга болани қирқ кундан сўнг олиб келишларини буюрибди. Қирқ кун ўтгач, ота-она боласини яна табиб ҳузурига олиб келибдилар. Табиб боланинг бошини силаб туриб, "Энди асал емай тургин болам, хўпми?!" - дебди. Бола "хўп!" дебди. Шундан сўнг у асални умуман, оғзига олмабди.

Бундан ҳайрон бўлган ота-она табибдан ахир бу гапни ўтган сафар ҳам айтишингиз мумкин эдику, қирқ кундан сўнг айтишингизнинг боиси нимада, деб сўрашибди. Шунда табиб: "Болангизни олиб келишингиздан олдин мен ҳам асал еган эдим. Ўзим еб туриб, унга "ема" деб айтсам, бу болага таъсир қилмас эди. Сиз кетганингиздан сўнг мен қирқ кун асал емадим. Асал менинг танамдан бутунлай чиқиб кетгачгина, болага асал емасликни тайинладим. Аввал ўзим амал қилдим, шунинг учун бу болага таъсир қилди", деган экан. Бундан шундай хулоса қилишимиз керакки, кийинишда, тарбияда аввало, ёшларга ўзимиз катталар, зиёлилар ибрат, намуна бўлишимиз керак.

Фарзандларимизга "миллий либос - фахримиз" эканлигини уқтиришдан олдин ўзимиз миллийликка амал қилайлик. Қизлари учун сеп-сидирға йиғаётган аёллар, бугун сандиғингизда миллий матолардан нималар бор? Ўғлининг йиртиқ шим       кийиб, сочини «гел»лаётганини кўрган отанинг ўзида миллий дўппи борми?  Бозордан турли замонавий либослар сотиб оласиз, аммо миллий байрамларимизда ҳеч бўлмаса чопон кийиб белингизни боғлайсизми? Ёки миллий чопонимиз фақат аза ва маъракаларда кийиб туриш учунгина   кийим жавонимизда сақланяптими? Ўзбекона кийинишга, миллийлигимизни сақлаб қолишга авваламбор, ўзимиз риоя қилсак, фарзандларимизнинг ғарб маданиятига тақлид қилиб кийинишларига ҳожат қолмайди. Ахир қуш уясида кўрганини қилади-ку, шундай эмасми?!

Талабаларимиз ўқишга албатта дўппи, атласу адрас      кийиб борсин, демоқчи эмасман. Демоқчи бўлганим, турли очиқ-сочиқ, йиртиқ-ямоқ кийимлар кийгандан кўра, оддий, арзон нархдаги матолардан ўзларига ярашадиган, юришга қулай, ўта узун ҳам, калта ҳам бўлмаган  либослар тикдириб кийсалар, йигитларимиз эса турли бачкана урфларга берилмай, ҳақиқий эркакларга мос ва хос либосларда юрсалар, нур устига нур бўлар эди.

Ўктамхон РАҲМОНОВА,

Асака саноат ва хизмат кўрсатиш касб-ҳунар коллежи хотин-қизлар қўмитаси бошланғич ташкилоти раиси.