(43-сон) Муносабат

Она тилимиз нақадар бой ва гўзал. Уни таърифига сўз айтиш ҳам осон эмас. Лекин қадрдон она тилимизни асраб-авайлаш, ҳурмат ва эътибор кўрсатиш ҳар бир инсон учун ҳам қарз, ҳам фарздир.

Тил байрами арафасида менга она тилимни янада севишга, ҳамиша соф ўзбек тилида сўзлашишга катта туртки берган бир инсон ҳақида ёзишни лозим топдим. Менимча, ўша инсон ҳақиқатдан ҳам тилимизни ардоқлаш баробарида кўплар учун ибрат бўла олади.

Зиёли оилада туғилиб ўсганман, дадам ҳуқуқшунос. У кишининг яқин дўсти бўлиб, биз у кишини Камолиддин амаки деб чақирардик.

Камолиддин амаки геология соҳаси бўйича етук мутахассис эди. У Россия пойтахти Москвада ўқиб, ўша ерда илмий тадқиқотлар олиб борган. Марказий Осиё ва дунёдаги кўплаб давлатларда экспедицияларда бўлган. У киши умрининг охиригача Москвада яшаган. Ҳозирда у инсон вафот этган бўлса-да, унинг ўз миллати, она тилига бўлган эътибори, ҳурмати ҳеч қачон ёдимдан чиқмайди. Бизникига бир йил, икки йилда бир келиб, бир неча кун меҳмон бўлиб кетарди. Дадам "мен Ўзбекистонда яшасам-да, ўзбек тилини Камолиддинчалик яхши билмайман" деб кўп гапирардилар. Амаким бир сафар бизникига келганларида менга мева шарбати тайёрлаш учун каттароқ идиш олиб келишимни буюрди. Мен ундан "кастрюлка бўладими?", дея сўрадим. У эса менга қараб,  "кастрюлка"эмас, "сатил" деб гапиргин, дедилар. Умуман, амаким мулоқот ва суҳбатларида бирорта русча гап ишлатмасди, она тилимизда шу қадар соф ва тиниқ гапирардики, у киши билан суҳбатимиз тугамаса, дер эдим. 

Дадам ёки бошқа бирор киши "вообще", "может", "конечно", "так что" деган русча сўзларни ишлатганида албатта танбеҳ берарди. "Сизлар ўз она юртимизда бўла туриб, тилимизнинг софлигига эътибор бермайсизлар, бу тилга, миллатга нисбатан ҳурматсизлик" дер эдилар.

У инсоннинг ана шу сабоқлари менинг ёдимда бир умрга сақланиб қолади. Баъзан машинада кетаётиб FМ радиоларида берилаётган эшиттиришларни тинглаб қоламан. Аксарият бошловчиларнинг гапирилаётган гапнинг мазмуни, жумлаларнинг ўз ўрнида ишлатилиши, адабий тил меъёрларига риоя қилмасликлари ёки хорижий сўзларни ишлатишларидан жаҳлим чиқади. Нима учун улар эшиттиришни бутун миллатимиз тинглаётганини ўйламайдилар, тилимиз софлигини сақлашга, адабий тил меъёрларига амал қилмаётганликларидан таажжубга тушаман. Бундай йўл тутиш тўғри эмас-ку?!

Айтмоқчи бўлганим, ким бўлишидан қатъи назар она тилимизни ҳурмат қилиши, унинг софлигини сақлашга масъул эканлигини унутмаслиги лозим. Зеро, тилимизнинг софлиги  маданиятимизни, ўзлигимизни қай даражада англашимизни кўрсатади.

Дурдона САДИРДИНОВА,   

Андижон тиббиёт коллежи ўқувчиси.