(41-сон) Сир-синоатли дунё

Бу оламда инсон ақл-заковати англашга ожизлик қиладиган жумбоқли ва сирли воқеа-ҳодисалар борки, уларни эшитиб, ишониш-ишонмасликни билмай қоласан, киши. Айниқса, руҳлар билан боғлиқ ҳодисалар ҳар қандай кишини хайратга солади. Ҳақиқатни юзага чиқариш учун арвоҳлар баъзида инсонларга таъсир кўрсатиши, турли жиноятларнинг фош этилишига ёрдам бериш билан боғлиқ воқеалар инсоният тарихида кўп бор такрорланган. Келинг, яхшиси қуйида ана шундай ҳодисалар билан боғлиқ турли манбаларда ёзиб қолдирилган айрим воқеалар билан танишиб ўтамиз. Ўз даврида инкор этиб бўлмас факт ва далилларга асосланган, кенг жамоатчилик орасида шов-шувларга сабаб бўлган ана шу ҳодисаларга ишониш, ишонмаслик эса ўзингизга ҳавола.

 Нима бўлганда ҳам ҳаёт жумбоқ, мўъжиза. Унинг сир-синоатларини тушунишга инсон ожизлик қилади.

Ижара уйдаги арвоҳ

1991 йили Нью-Йорк штати олий суди даъвогар яшаган уйда руҳлар келиб туришини ҳақиқат деб топди. Шу муносабат билан жавобгарга шартномани бекор қилиш ва тўланган пулни қайтариш мажбуриятини қўйди. Бу нафақат АҚШ суд тизимида, балки дунё амалиётида оламшумул даъво иши эди. Арвоҳларнинг мавжудлиги    бошқа расмий идорада эмас, балки айнан суд мажлисида ўз исботини топди. Гап шундаки, эр-хотин Стамбовскилар Элен Экли сотган уйда арвоҳлар борлигини айтмагани учун даъво билан чиқишган эди.

* * *

Нью-Жерси штати олий судида ҳам шунга ўхшаш иш кўриб чиқилди. Эр-хотин Хосе Чинчилла ва Мишель Чинчилла арвоҳлар бўлган бир хонали уйини топширгани учун ижарага берувчидан шикоят қилишганди. Ўша кундан буён ҳаловат йўқ, руҳлар тинчлик бермасди.

- Уйдаги арвоҳ шовқин солади, ҳар хил овозлар чиқаради, ухлашга қўймайди, эшикларни уради, - деди Хосе Чинчилла судда. - Зўрға уйқуга кетганимизда чойшабларни тортқилайди.

Улар ижарага уй берувчидан 2250 доллар товон пули тўлаш ҳамда ижара учун олган пулларни қайтаришни талаб қилишди. Эр-хотин ўзларининг ҳақ эканликларини исботлаш мақсадида АҚШ паранормал илмий-тадқиқот институтига мурожаат қилишди. Ҳатто, арвоҳ акс этган видеолавҳани ҳавола этдилар. Бир неча ой ўтгач, мутахассислар видеолавҳа қалбаки эмаслиги, унда акс этган лавҳалар далил бўла олишини тасдиқладилар. Дарғазаб бўлган ижара берувчи Хосе Чинчиллалар устидан қарши даъво аризаси берди.

Ўрта асрларда бундай суд жараёнлари ўлим ҳукми билан якун топган. Жумладан, 1631 йили Англиядаги Дарем графлигида кўриб чиқилган иш эътиборга молик. Тегирмончи Жеймс Грэмнинг айтишича, қонга беланган аёлнинг арвоҳи тегирмонга келиб, уни Шарп ва Уокерлар ўлдирганини баён қилган. Жасадни кўмир шахтасига улоқтиришган, қотиллик аслаҳасини эса Шарпнинг уйида яширишган. Марҳума Жеймс Грэмдан қотиллик ҳақида маҳаллий магистратга хабар қилишни илтимос қилган. У ердагилар бу гапга жиддий ёндашишди, шу сабабли ўлдирилган аёлнинг мурдаси ва қотиллик аслаҳасини топиш унчалик машаққат туғдирмади. Иш судга оширилди. Кейин эса барча далиллар ўз исботини топиб, ёвуз қотиллар ўлим жазосига ҳукм этилди.

* * *

XIX аср охирида Россияда ҳам шундай воқеа рўй берган. Княгиня Александра Каховская нимадир бўлиб истеъфодаги прапоршчик Есиповнинг қўрғонига келди. Есипов саҳна санъатининг ошуфтаси бўлиб, ўз театрига эга эди. У актриса Грушенька-Мешковани жон-дилидан яхши кўрарди. Александра Фёдоровнани кутиб олган бош хизматкор унинг қочиб кетгани, хўжайин эса ғам-ғуссага ботган ҳолда қўрғонни тарк этганини хабар қилди. Ўшандан буён бу масканда қандайдир арвоҳ пайдо бўлган эмиш.

Fаройиб хабар хаёлини банд этган Каховская кечани қўрғонда ўтказишга аҳд қилди. Кейин эса, ярим тунда эшик   тирқишидан қараб, аёл кишининг оппоқ шаклдаги шаффоф шарпасини кўрди. У Каховскаяни ўзига имлаб чақирарди. Шаффоф шарпа ҳовлига чиққач, дарахт ёнида жимгина турди ва лаҳза ўтмай ҳавога сингиб кетди. Эртаси куни Каховская бу жойда кавлаш ишларини олиб борди ва аёл мурдасига дуч келди. Хизматкор Грушенькани таниди. Судда графиня шу қадар далилларни қалаштириб ташладики, оқибатда Есипов рашк туфайли қотилликка қўл урганини тан олишга мажбур бўлди.

Онанинг марҳум ўFли билан суҳбати

1907 йилнинг октябрида Американинг Аннаполис шаҳрида ҳарбий хизматчи Жеймс Саттоннинг ўлгани ҳақида хабар келди. Гувоҳларнинг айтишича, зиёфатда ҳаддан зиёд ичиб маст бўлган лейтенант ўзининг чаккасига тўппонча тираб, ўқ узган. Жеймснинг онаси бу ҳақда эшитиб, ишонгиси келмади. Орадан бир неча кун ўтгач, арвоҳ кўринишида кўзига кўринган ўғли бу шубҳаларни тасдиқлади. "Онажон, мен ўзимни ўлдирмадим! Бу ишни менга нисбатан ёлғон кўрсатма берганлар амалга оширишди", - деди у. Шундан сўнг Жеймс фожиа билан боғлиқ муҳим тафсилотларни айтиб берди. Онаизор ўша пайтда фаолият юритган психик тадқиқотлар жамиятига мурожаат қилди. Уни жамият президентининг шахсан ўзи, Колумбия университети профессори Жеймс Хислоп қабул қилди. Профессор мурдани суд-тиббий экспертиза қилиш учун очиш кераклигини айтиб туриб олди.

Экспертиза ўлдирилган лейтенантнинг кўплаб жароҳатлари борлигини кўрсатди - бу ҳақда арвоҳ баён қилган, унинг ҳаётига нуқта қўйган ўқ эса бош-қа қўл билан амалга оширилган эди. Онанинг марҳум ўғли билан суҳбати жиноятчиларни фош этиш ва уларни суд курсисига ўтқазишга олиб келди.

* * *

1977 йили Чикагода камдан-кам учрайдиган ғаройиб ҳодиса юз берди. Шаҳар шифохоналаридан бирида ишловчи врач - Терезита Басанинг уйида ёнғин чиқди. Тезкор хизмат ходимлари етиб келгач, уй эгасининг ўлдирилганига гувоҳ бўлдилар. Кўксига пичоқ қадалган шифокор яланғоч ҳолда ётар, унинг бўйнида бўғиб ўлдирилганлик излари бор эди.

Уйдан қимматбаҳо буюмлар ва жамғармалар ўғирлиб кетилганди. Бунга арвоҳнинг нима алоқаси бор деяпсизми?.. Гап шундаки, орадан икки йил ўтгач, судда... ўлдирилган аёлнинг ўзи кўрсатма берди!

Воқеа шундай бўлган. Худди шу шаҳарда Хосе Чуа хотини Реми билан истиқомат қиларди. Улар ҳам врач бўлиб, марҳума Терезита Баса ишлаган тиббиёт муассасасида фаолият кўрсатишарди. Қотилликни очишда шу омил муҳим аҳамият касб этди.

Агар Реми уйқусида бақира бошламаганида бу шифокор эр-хотиннинг ҳаёти аввалгидек бир маромда ўтаётган бўларди. Қизиғи шундаки, аёл уйқусираб испан тилида қичқирарди. У ўзини Терезита Баса ҳисоблар, Алан томонидан ўлдирилганини такрорларди. Дарвоқе, Алан Шоуэри улар билан бирга ишлар, аммо тушунарсиз сабабга кўра, эр-хотин қўрқинчли туш ҳақида ҳуқуқ идораларига хабар қилишмади.

Алоқ-чалоқ туш кўриш,  босинқираш тўхтамади, қотиллик воқеасига янги тафсилотлар,  баёнлар қўшилаверди. Ниҳоят, улар полицияга боришга қарор қилишди. У ерда эса Алан Терезитанинг уйига телевизор тузатиш учун келгани, ўғирлаган буюмларни ўзининг яқин танишиникига яширганини айтиб беришди.

Полиция кўрсатмаларни текширишга киришди ва Аланнинг таниши Янкининг уйидан Терезита ўлдирилган куни ўғирланган буюмлар топилди.

Қотил Алан далиллар олдида довдираб қолди. Унинг қилган жиноятига иқрор бўлишдан ўзга чораси қолмаган эди.

ЎFлини оқлашни сўраб келган марҳума аёл

ХХ асрнинг 60-йилларида Сан-Францискодаги клиникалардан бирида профессор Жон Браун ишларди. У паталогоанатом бўлиб, аммо клиникадаги ўликхонада ўтиришдан кўра, кўпроқ илмий изланишлари билан банд эди.

Бир куни ўликхонага ўз уйида бўғиб ўлдирилган аёл жасадини олиб келишди. Полиция икки эркак - марҳуманинг эри ва жазманидан қай бири қотилликка қўл урганини аниқлай олмаётганди. Жон ФҚБ агенти бўлиб ишлайдиган дўстига қўнғироқ қилиб, тажриба жараёнида иштирок этишини сўради. 15 дақиқадан сўнг у Брауннинг хонасига кириб келди. Кўп ўтмай, сирли, айтиш мумкинки, ақл бовар қилмайдиган воқеа юз берди. Паталогоанатом марҳуманинг бошига датчик ўрнатди ва яна нимадир кийдирди. Уларнинг ҳаммасини осциллографга улади. Қурилма чироқлари ёнгач, Браун "сеҳр"ни бошлади. У қотилликда гумон қилинган эркакларнинг исм-фамилияларини баланд ва аниқ овозда айта бошлади. Жазманнинг номи тилга олинганида осциллограф "қилт" этмади, бироқ марҳуманинг эрига навбат келганида дарҳол белги берди. Шу тариқа жиноятчи фош этилди. Жон Браун буни ўлдирилган аёлнинг ботиний онгида сақланаётган кўплаб сирлар билан изоҳлади.

* * *

Навбатдаги воқеа ҳам қизиқарли. Адвокат Николай Редькин навбатдаги мижозини ҳимоя қилиши керак эди. Судга бир неча кун қолгач, ярим тунда телефон жиринглади. Аввалига гўшакдан қарсиллаган товуш эшитилди, кейин эса аёл кишининг нотабиий овози янграб, адвокатга мижози айбсиз эканлигини етказди. Мазкур сирли овоз ҳақиқий қотилнинг номини тилга олди, у - шаҳардаги йирик ва таниқли амалдорнинг ўғли эди.

- Сиз судда гувоҳ сифатида қатнашасизми? - деб сўради Редькин.

- Йўқ, гувоҳ сиз бўласиз, - жавоб берди абонент ва гўшакни қўйди.

Эртаси куни адвокат тунги телефон қўнғироғи ҳақида терговчига айтиб берди. "Тергов аллақачон тугаган, - деди терговчи. - Барча далиллар айбланувчига қарши ва иш судга оширишга тайёр турибди".

Уйга қайтиб эшикни очган Редькин игнабарг, куядори ва ваҳима уйғотувчи қандайдир нотаниш ҳидни туйди. Хонага кирди ва диванда ўтирган бегона аёлга кўзи тушди. Адвокатлик фаолияти мобайнида бундай воқеалар бўлиб турар, шу боис Редькин унчалик ажабланмади.

- Сиз кимсиз? Менда ишингиз борми? - деб сўради у.

- Сиз Павелни халос этишингиз керак, - жавоб берди аёл. - Унинг айби йўқ.

- Павелнинг айби йўқлиги ҳақида қўлимда далиллар йўқ.

Аёл видеокассета олиб, столнинг чеккасига қўйди ва оҳиста чайқалганча эшик томонга юрди. Адвокат уни кузатишга ошиқди, бироқ аёл бир зумда ғойиб бўлган эди. Эртаси куни Редькин яна терговчининг ҳузурига йўл олди. У ота-онасининг вафотидан сўнг Павел вояга етган болалар уйидан олинган ҳужжатларни варақлай бошлади. Улар орасида Павелнинг ота-онаси тушган фотосурат ҳам бор эди. Адвокат сал бўлмаса курсидан йиқилиб тушаёзди - расмда кечагина унинг уйига ташриф буюрган аёл акс этган эди.

Суд ҳайъатига Редькин ишга видеокассета ҳам тиркалди. Ҳақиқатан тасмада қотил Павел эмас, балки амалдорнинг ўғли бўлиб, қотиллик жараёни муҳрланган эди. Суд жараёни бошлангач, видеоёзув иштирокчилар ҳамда янги айбланувчига намойиш этилди. Фақат бир саволга жавоб топилмай қолди: видеотасма қандай қилиб арвоҳнинг қўлига тушиб қолган?

Онанинг марҳум ўFли билан суҳбати жиноятчизининг уйида ўлган ҳолда топилди. Шифокор ва полиция келгунча, марҳуманинг эри Эдвард Шу Элвага чиройли дафн кўйлагини кийдирган ва жасадни хобгоҳга ўтказган эди. Бу либос тик ёқали бўлиб, марҳуманинг юзини шарф билан ўраб қўйганди. Эдвард шунчалик айюҳаннос солиб йиғлардики, шифокор унинг кучли ҳаяжон ва талвасага тушмаслиги учун жасадни енгил кўздан кечириш билан кифояланди.

ларни фош этиш ва уларни суд курсисига ўтқазишга олиб келди.

XIX асрда АҚШда бўлиб ўтган ушбу ғаройиб воқеа кўпчиликни хайратга солган. 1897 йилнинг 23 январида Элва   Хистер ў

Дафн маросимидан бир неча ой ўтгач, Элвининг онаси ғалати туш кўрди. Тушида қизи эри Эдвард шафқатсиз одам эканини, уни тинимсиз калтаклаганини гапириб берди. Ўлими ҳам шу билан боғлиқ. Элвининг айтишича, кечки     овқатга гўштни яхши пиширмагани учун эри бўғиб ўлдирган!..

Марҳуманинг ота-онаси жасадни қабрдан кавлаб олиб, суд-тиббий текширувидан ўтказишни талаб қилишди. Экспертиза бўғиб ўлдириш фактини тасдиқлади. Шу Эдвард қотилликда айбланиб, жазога тортилди.

1897 йилнинг 22 июнида марҳуманинг онаси гувоҳ сифатида иштирок этган суд жараёни бўлиб ўтди. Эдвард Шунинг адвокати судда арвоҳнинг кўрсатмаларига таяниш мумкин эмаслигини айтиб туриб олди, бироқ Элванинг онаси жиноят билан боғлиқ тафсилотларни шу қадар мантиқий ва ишонч билан баён қилиб бердики,   судья унинг сўзларини инкор этишга ожизлик қилди. Эдвард Шу қасддан қилган жинояти учун умрбод қамоқ жазосига ҳукм қилинди.

Хорижий матбуот материаллари асосида

А. Намозов тайёрлади.