Мутахассис тавсияси

Мутахассисларнинг қайд этишича, чарақлаган офтоб остида сайр қилиш одам организми учун фойдалидир. Қуёшнинг ультрабинафша нурлари боис теримиз D витамини ишлаб чиқаради. Шунингдек, офтобли кунлар руҳиятимизнинг яхшиланишига, тушкунликдан халос бўлиб, кайфиятимиз кўтарилишига сабаб бўлар экан. Маълумки, организмда D витамини камайиб кетиши остеопороз (суяклар мўртлиги), мушакларда бўшашиш, танада сурункали оғриқ, қандли диабетнинг 1 ва 2-турини келтириб чиқаради.

Аммо, қуёш нури остида сайр қилиш фойдали ҳисобланса-да, меъёрга амал қилмаслик оқибатида киши офтоб уриши хасталигига дучор бўлиши мумкин.

Жазирама иссиқ кунлари инсон танасининг ҳарорати "қуёш уриши" натижасида 37,1 дан 38,8 даражага кўтарилиши мумкин. Тананинг қизариши, кучли чанқаш, оғизнинг қақраб кетиши, иссиқ уриши ҳолатининг аломатлари ҳисобланади. Кейинчалик юрак фаолиятининг тўхтаб қолиши, ҳушдан кетиш ҳолатлари ҳам юзага келиши мумкин. Шунингдек, иссиқ кунларда чекиш ҳамда спиртли ичимлик ичишдан тийилиш лозим. Ёғли, калорияси кучли таомлар тановул қилмаслик, жисмоний ҳаракатни камайтириш тавсия этилади. Шунда соғлиғимиз борасида муаммо пайдо бўлишидан ўзимизни ҳимоя қилган бўламиз.

Ҳаво ҳарорати кўтарилганда терлаймиз, организмимиздан кўп миқдорда  натрий ажралади. Шунинг учун ҳам яхна таомлар ҳамда кўпроқ мева ва сабзавотлар истеъмол қилиш фойдали саналади. Жазирама кунларда синтетик материалдан эмас, балки табиий пахта толасидан тайёрланган кийимлар кийиш мақсадга мувофиқ. Иссиқ уриши асосан бошнинг қизиб кетиши оқибатида юзага келади. Шу сабабли кўчага бош кийимсиз чиқмаганингиз маъқул. Қаттиқ бош оғриғи, кўнгил айниб қайт қилиш, баъзан ҳушдан кетиш ҳолати офтоб уриш аломатларидир. Оғир ҳолларда одам бесаранжомланади, кўзига йўқ нарсалар кўриниши мумкин. Шундай ҳол юз берса, беморни дарҳол тоза ҳавога олиб чиқиш, сояга ётқизиб елпиш, баданини совутиш, бошини совуқ сув билан       намлаш лозим. Муолажа олиши учун тез тиббий ёрдам шифокорларини чақириш шарт.

Кузатишларга кўра, асосан кичик ва ўсмир ёшдаги болалар, қариялар ҳамда маст ҳолдаги инсонлар иссиқ уриши ҳолатига тушишмоқда экан.

Ёз фаслининг иссиқ кунларида кўпчилик сув ҳавзаларида чўмилиб, қуёшда тобланишни хуш кўришади. Бироқ қуёшда тобланиш давомийлигига ҳам эътибор бериш керак. Сув бўйида қуёшда тобланиш 15-20 дақиқани ташкил этиши, аста-секинлик билан амалга оширилган ҳолда икки соатдан ошмаслиги зарур.Эрталабки ва кечки вақт қуёшда тобланиш учун энг мақбул муддат саналади. Бу муолажани овқатлангандан сўнг камида бир соатдан кейин, ётган ҳолатда эмас, балки ҳаракатланиш жараёнида амалга ошириш лозим. Бу пайтда кўп овқат истеъмол қилмаслик, асосан сут-қатиқ маҳсулотлари ва сабзавотлар тановул қилиш яхши наф беради.

Шуни ҳам алоҳида қайд этиш лозимки, ҳаддан ортиқ қуёш тиғида бўлиш тери саратонига учраш эҳтимолини оширади. Ультрабинафша нурларининг зарари терига нисбатан кўзларимизга тезроқ таъсир кучини кўрсатади. Ушбу нурлар остида узоқ муддат бўлиш катарактанинг келиб чиқишига, оқибатда кўз нурининг бутунлай йўқолишига сабаб бўлиши мумкин. Шунинг учун кўзларни қуёшдан сақловчи кўзойнак ёрдамида муҳофаза қилиш тавсия этилади.

Сардорбек БОЗОРОВ,

вилоят ФВБ ходими.