Одам савдоси

Орамизда одам савдоси жиноятидан жабр кўрган инсонлар оз эмас. Одам савдоси билан боғлиқ ҳолатларга эътибор қаратсак, одам савдоси қурбонига айланганлар катта миқдорда, осон пул топиш ҳақидаги ёлғон ваъдаларга осонлик билан ишониб қолаётганига ҳайрон қоласан, киши. Гўё "сеҳрли тузоқ" уларни осонликча ўз домига тортиб олаётгандай. 

…Маҳалладошимиз Акмал ака ҳам ана шундай тузоққа интилганлардан бири бўлди.

- Онаси, келаси ҳафтада чет давлатга  ишлагани  кетаман, - деди  Акмалжон кечки  овқат  маҳалида хотинига. Гап орасида йўлкирага пул топиш кераклигини ҳам айтиб ўтди. Бироз ўтиб,

- Бозор  куни  новвосни  сотамиз, - деди. 

- Қўйинг, у ёқларда нима қиласиз, борманг. Қўлингизда ҳунарингиз бор. Шу ерда ишласангиз ҳам тирикчилигимиз ўтяпти, - дея  эътироз билдирди турмуш  ўртоғи Раъно опа. - Одамларни сотиб  юборишаётганини кўп эшитяпмиз, мана яқинда телевизорда ҳам кўрсатишди. Худо кўрсатмасин, сиз ҳам ўшандай ҳолга тушиб қолманг, дадаси.

- Ҳеч  хавотир  олма,  бизни  қўшни  маҳалладаги  Рустам  ака  олиб кетяпти. Ахир, бегона эмас, ёшликдан бирга катта бўлганмиз.

- Вой, кимга ишоняпсиз, ахир у ўғри, банги эканлигини яхши биласиз-ку? - деди Раъно опа. - Йўқ, бормайсиз, - деди норози бўлиб.

- Бас қил, менга ақл ўргатма. Бўлмағур гапларни гапириб, бошимни қотирма. Биз бир неча киши келишиб қўйдик. Иш яхши экан, алоҳида бригада бўлиб ўрмонда дарахт кесамиз экан. Бу қийин иш эмаску!

 Шундай қилиб, Акмал ака ва тўрт нафар маҳалладошини қўшни маҳалладаги Рустам  Россияга ишлагани олиб кетди.

Россиянинг узоқ ўлкасида иш бошлашди. Рустам эса қайтиб кетди. Орадан икки ой ўтди,  лекин иш ҳақидан дарак бўлмади. Хўжайинидан қачон ойлик беришини сўраганларида:   

- Булар билан келишганман, йўлкираларига пул тўлаб олиб келганман, деб уч ойлик иш ҳақларингни Рустам олиб кетган. Уч ойдан кейин иш ҳақларингни бераман, - деди.

Уйидаги тўй қиламиз деб боқаётган новвосни сотиб йўлкира қилиб келган Акмал ака уч ой текинга ишлади. Тўртинчи ойга ўтиб соғлиги панд бера бошлади. Уйга қайтай деса, йўлкирага пул йўқ, уч ой давомида еган овқати учун анчагина қарз ҳам бўлиб қолган эди.

Бир куни ҳамма ишга кетди, оғриётганлиги учун ўша куни Акмал ака ишга бормасдан ётоқхонада қолган эди. Тасодифни қарангки, ўша куни Рустам бу ерга яна бир неча ёш йигитларни бошлаб келди.

- Рустам, аблаҳ. Сен бизни алдаб, бу ерга олиб келиб, сотиб кетибсан, - дея унинг ёқасидан олди. 

- Ишга олиб келганим учун уч ойлик ҳақларининг оламан-да, ана энди ишлаб пул топавер, - дея бўш келмасди. Лекин жаҳл отига минган Акмал ака уни дўппослай кетди. Вазиятни бундай тус олишини кутмаган Рустам, «хўп сизни пулингизни бераман, дея ялинишга тушди. Келинг, алоҳида гаплашиб оламиз», деди.

Бу ҳолатни кўрган йигитлар бу ерда қолмасликларини айтди.   Рустамнинг ҳақиқий башараси фош бўлди. Иш берувчи ҳам «менга бундай жанжални кераги йўқ, бу ердан кетинглар» деди.  Рустам Акмал акага, «мана буни олинг», деб йўлкирага етадиган пулни берди-да, мен ҳозир яна пул олиб келаман, дея қочиб кетди. Яхшики, у янги келган йигитлар устидан пул олишга улгурмади. Улар иш берувчи билан келишиб, иш бошлашадиган бўлди. Бошларига шундай кун тушиши мумкин бўлган йигитлар Акмал акага раҳмат айтишиб, оз-оздан пул йиғиб беришди. Бу пулларга ўзига уст-бош олиб, уйига аранг қайтиб келди. Уч ой у ёқларда ишлаб соғлигини йўқотди, қолаверса,  тўйга деб боқаётган новвосидан айрилди.

Уйига эсон-омон қайтиб келган куннинг эртасигаёқ, Акмал ака ички ишлар бўлимига бориб бўлиб ўтган воқеалар, Рустамнинг қилмишларини айтиб, унинг устидан ариза ёзиб берди. Ўзи билан бирга кетган, у ёғда қолган шерикларининг оила аъзоларига хабар етказди.

 Одамфуруш, ўз маҳалладошлари, юртдошларини сотиб, шунинг ортидан мўмай пул ишлаётган Рустамнинг кирдикорларига нуқта қўйилди. У суд ҳукми билан ўз жазосини олди.

Лекин, Акмал ака ва у каби алданган инсонларнинг бефойда ўтган умри, тортган азоб-уқубатлари, йўқотган саломатлиги ўз ўрнига қайтиб келармикан?

Акмал ака яхшиямки, Рустамга тасоддифан рўпара келиб, уйига келиб олди. Уни учратмаганида яна бир неча юртдошимиз одам савдосининг қурбонига айланарди, ўзи эса яна қанча вақт совуқ ўлкаларда юриши мумкин эди. 

Балки, ушбу ёзганларим кимларгадир сабоқ бўлар. Нима бўлганда ҳам, ўзга юртга ишлагани бормоқчи бўлганлар Рустам сингари одамфуруш кишиларнинг ёлғон ваъдаларига ишонмасликлари, аниқ ва ишончли бўлмаган жойларга бормасликлари керак. Акс ҳолда Акмал ака сингари оғир кунларни бошларидан ўтказиши, сарсон-саргардон бўлиши, умрларини зоя кетказиши мумкин.

Феруза ЭРГАШЕВА,

АДУ талабаси.