(21-сон) ҚАТРА

Рашиднинг қишлоқдан узоқлашиб кетганига анча бўлган. Икки-уч ойда онаизорини кўришга келади. Шунда ҳам шу томонларга иши тушса. Она ҳам унинг феълини билади. Шунинг учун ноз-неъматлардан тақсимчага солиб тайёр қилиб қўяди. Келгандан кейин дастурхон тузайди. "Келиним, набираларимни олиб келсанг бўлмайдими?" дейди она бу гапи ўғлига таъсир қилмаса ҳам ўзгача соғинч билан.

Рашиднинг эса онаси билан гаплашиб ўтиришга вақти ҳам, хоҳиши ҳам йўқ. "Кўрдим, яхши экансиз, шу ердан ўтиб кетаётувдим-да", дейди у. Лекин она ёлғизгина ўғлининг яна бирпасгина ўтиришини истайди.

Бетоблик безовта қилаётганини айтгиси келади. Аммо "болам йўлга чиқаётган пайт қўнглини нотинч қилмай", деган андишага боради.

Лекин ўша куни бу анъана ўзгарди. "Ишим бор эди" дея ўрнидан қўзғалаётган Рашидни она ўтиришга ундади.

- Болам, - деди шикаста овозда. - ҳар гал тезда келасан-у кетасан. Юз-кўзларингга, сўзларингга тўймай қоляпман. Болам, шу бугун ётиб кета қол. Ўзи кеч бўлиб қолди. Бир ухлаб турсанг, тонг отади. Бугун қола қол, болам...

Онанинг илтижосига ўғил бепарвогина "ҳали келаман", деди-ю, йўлга отланди. Она машина ортидан чироқлари игна кўзидек кичиклашиб, кўринмай қолгунча тикилиб қолди. Пичирлаб эсон-омонлик тилаб, дуо қилди.

Эртаси кун Рашид совуқ хабар олди: онаизори оламдан ўтибди...

Э воҳ, Рашиднинг кўзига дунё қоронғу кўринса-да, шу қоронғулик ичра сўқир кўзлари очилади. "Онажон, кетишингизни билганмидингиз? "Бир кун ётиб кет", дедингиз-а...Қолсам нима қилард-и-и..."

Эҳ, одамзот, одамзод-а, қачон фурсат ғаниматлигини англаб етаркан?! Қачонгача у  дунё ташвишлари билан андармон бўлар экан?! Қачон ўз бурчи нималардан иборат эканини тушунар экан? Қачон ота-онаси олдидаги қарзнинг юздан бирини уза олар экан?

Инсон ҳамиша кечикади. Армон қилади, афсус чекади. Кейин "ҳаёт ўзи шу-да", дея ўзини овутади, қалбига таскин беради.

Ота-онасидан арзимас фурсатларини қизғониб, улар вафот этгач, қабрига қимматбаҳо тош ўрнатиб, қозон-қозон ош тарқатиб, кўзида ёш ўйнатиб юрганлар ён-атрофимизда юришибди...

Уларнинг афсус-надоматлари бизга ибрат бўлсин.

Гулшан  ШЕРМАТОВА