(9- сон)

Заҳириддин Муҳаммад Бобур тарихимизнинг мураккаб сиймоларидан бири. У бу фоний дунёга келиб атиги 47 йил умр кўрган бўлишига қарамай, жаҳон тарихида ўчмас из қолдирди.

У моҳир сиёсатчи, ҳарб илми билимдони, қомусий олим сифатидаги бетакрор асарлар яратди, қолаверса, кўплаб инсоний фазилатлари, жасур ва мардлиги билан  асрлар давомида бутун инсониятга ибрат бўлиб келмоқда. Бобур ҳаёти ва фаолиятидаги ноёб тажрибалари билан Атилла, Юлий Цезар, Амир Темур, Напалеон каби буюк давлат арбоблари ва тарихий шахслар  қаторидан жой олди.

Бобур  қисқа муддат ичида ҳозирги Афғонистон, Покистон, Ҳиндистон, Бангладеш мамлакатларининг аксарият қисмини эгаллаган улкан салтанат барпо этди. Бу салтанатда бобурийлар сулоласи қарийб уч ярим аср ҳукмронлик қилдилар. Сулола вакилларидан Ҳумоюн Мирзо, Акбаршоҳ, Шоҳ Жаҳон, Аврангзеб Оламгир ва бошқа подшолар ўз адолати, халқпарварлиги билан тарихда қолдилар.

Бобур ва бобурийлар даврида Ҳиндистон иқтисодиёти ва маданияти гуллаб-яшнади. Бу даврда Тож Маҳал (Ҳиндистон), Шоҳиқальа (Покистон) каби бетакрор меъморий обидалар бунёд этилдики, улар ҳанузгача олам аҳлини лол этиб келмоқда.

Улуғ ҳукмдор сифатига эга бўлган Бобур шоир сифатида халқчил ва содда тил билан "Fазал бўстони"ни барпо этган эдики, ундаги ғазаллар орадан беш юз йилдан ортиқ вақт ўтган бўлишига қарамай, ўқувчи томонидан ҳеч бир изоҳ ва таржималарсиз ўқиб-ўрганилмоқда. Бобурнинг ёрқин истеъдоди унинг ворисларида ҳам намоён бўлган. Ҳазратнинг иккинчи фарзанди Камрон Мирзо ҳудди отаси каби гўзал ашъорлар битган. Оқила қизи Гулбаданбегим эса "Ҳумоюннома" асари билан    машҳур. Кейинги авлодлардан Зебуннисо бегим "Офтобий" ва "Зафар" тахаллуслари билан мумтоз адабиётга кирган бўлса, Шоҳ Олам ва Баҳодиршоҳ Зафарлар шеърият бўстони ривожига ҳисса қўшган шоирлар ҳисобланади.

Ҳазрат Бобур нодир истеъдоди, беқиёс инсоний салоҳияти билан жаҳон аҳлини ҳайрат ва эҳтиромига сазовор бўлган. Ана шу ҳислатлари билан у халқимизни,  миллатимизни дунёга танитди. Биз авлодлар у қолдирган адабий меросини ўрганиб, асраб-авайлашимиз ва уларга лойиқ ворис бўлмоғимиз лозим.

Умидахон РАШИДОВА,

Асака педагогика ижтимоий-иқтисодиёт коллежи ўқитувчиси.