турмуш чорраҳаларида

Одатда, ота-она ризолиги билан қурилган оила мустаҳкам ва бардавом бўлади. Аммо, гоҳида айрим ота-оналарнинг ўзлари оила парокандалигига сабаб бўлиб қоладилар.

Акбар Комилани бир кўрдию, қизнинг самимийлигига, ёқимтой чеҳрасига маҳлиё бўлиб қолди. Йигит хориждаги нуфузли олийгоҳда таълим олар, шу сабаб ота уйида узоқ қололмасди. Фақатгина таътил вақтида юрт бағрига отланарди. Бу гал унинг келишини ота-онаси ўзгача интизорлик билан кутишди. Сабаби, ўғлига муносиб қиз топиб, уни уйлантириш илинжи бор эди кўнгилларида. Ахир ўқиши тугашига бор-йўғи бир йилгина муддат қолганди.

Акбар Комила ҳақида уйидагиларга айтди. Манзилни олган онаси холаси билан совчиликка отланди. Икки-уч совчиликдан сўнг икки томоннинг розилиги билан тўй тараддуди бошланиб кетди. Данғиллама тўйнинг овозаси бутун шаҳарга ёйилди гўё. Тўйдан сўнг ёшлар хорижга жўнаб кетдилар.

Акбар ўзга юртда Комилага яна-да меҳрибон бўлишга, уни ёлғизлатмасликка уринарди. Бу орада келинчакнинг анчагина эрка ўсганлиги, уй ишларига уқувсизлигини сезган йигит уни тарбиялашга уринди. Ҳомиладорликда Комиланинг инжиқликлари, қайсарликлари кўпайди. Акбар булар вақтинчалик эканига ўзини ишонтириб, унинг кўнгли тусаганини муҳайё қилишга ҳаракат қиларди. Акбар ўқишдан сўнг ишлаб, кичик оиласи учун изланарди. Аммо, у ўша машъум кун ҳаётини бутунлай издан чиқаришини билмасди...

Комила Акбарни уйда кўнгли қовун тусаётганини айтиб кутиб олди. Қайта кийиниб, йўлга отланган йигитга келинчак ҳам эргашди. Акбар кеч бўлиб қолганини, бунинг устига юкли бўлган аёлнинг кечқурун юриши яхши эмаслигини ҳар қанча тушунтирмасин, Комила унамади. Хориждаги юртдошлари очган каттагина дўкондан қовун харид қилган Акбар машинасига ўтириб, Комиланинг юзига қаради. Унинг чеҳрасида миннатдорчилик аломатларини кўргач, енгил тин олди. Лекин фалокат оёқ остида, уйга қайтишаётганда уларнинг машинаси катта юк машинаси билан тўқнашдию... ёдида қолгани бор вужуди билан Комилани асраш учун ҳаракат қилгани бўлди...

Акбар касалхонада ўзига келдию, хотинини сўради. Комиланинг аҳволи яхши эканини эшитиб, кўнгли жойига тушди. Амаллаб туришга уринди. Бироқ қаттиқ зарб олган вужудидаги оғриқлар уни қайта жойига михлади. Йигит ўзидаги иродага ишонди. Ҳамширани чақириб, Комилани кўришни истаётганини айтди. Маълум бўлишича, автоҳалокатда Акбар Комилани ҳар қанча асрашга уринмасин, унинг оёқлари шикастланганди. Шукрки, ҳомиласига жиддий зиён етмаганди. Бироқ хотинининг аҳволини кўрган йигитни виждон азоби қийнай бошлади. "Мени деб ёт юртга келган инсон мен туфайли, эътиборсизлигим сабабли шу кўйга тушди... Ўзимни сира кечиролмайман... Наҳотки, у энди аравачага михланиб қолса?!"

Акбар ўша кундан бошлаб оёққа туришга ўзида куч топди. Дардни ирода билан енгди. Касалхонадан уйга қайтганларидан сўнг, бор меҳрини, эътиборини хотинига берди. Уни ўзи парвариш этди.

Комиланинг ой-куни яқинлашгач, улар уйга қайтишди. Бу вақтда Акбарнинг ўқиши тугаган, фақатгина диплом ёқлаш жараёни қолганди, холос. У бир ой муддатда ортига қайтишни режалаштирганди. Улар ўғилли бўлган куни Акбар бир қувонган бўлса, Комиланинг ҳеч қандай асоратларсиз она бўлганидан яна бир қувонарди.

Акбар олдинда ўзини қандай синовлар кутиб турганини билмасди. У оталик нашидасини суриб юрган пайтда Комиланинг уйида бошқа бир ғавғо авж олганди. Келиннинг онаси Наима опа қизига қайта келинлик уйига бормасликни, керак бўлса, куёвининг ўзи ичкуёв бўлиб келишини айтиб қўймасди. Бу хабарни эшитган йигитнинг жаҳли чиқди. У ҳеч қачон ичкуёв бўлиб яшамаслигини айтиб рози бўлмагач, қайнона куёвига қизи ва набирасини унутишини айтди. Комила эса у билан гаплашишни истамади ҳам. Ўртага маҳалла-кўй, қариндош-уруғ аралашди, аммо қайнона ёлғизгина қизини куёвининг уйига қайтаришга рози бўлмади. Сабаби, яккаю ягона қизининг ўзидан олисда бўлишини истамаслиги эди. Қарангки, она бўлмиш уни турмушга узатаётганда вақти келиб барибир куёвининг ичкуёв бўлиб келишига ишонган экан. Бироқ Акбарнинг йигитлик ғурури, орияти оиладан устун келди. Икки томонни яраштиришга бўлган уринишлар зое кетди. Қайнона ҳатто куёвига набирасини кўришни ҳам   таъқиқлаб қўйди. Фарзандининг соғинчида остонасига келган Акбарни неча бор ҳайдади, унинг ўғлига олиб келган совғаларини кўчага улоқтирди. Йигит уринишлари самарасиз бўлгач, хорижга қайтди. Дипломини олгач, мутахассислиги бўйича фаолиятини бошлади. Ҳаётни қайтадан бошлади. Комилани унутишга, оиласини сақлаб қолишга уринмаган, фарзандини ота меҳрига зор қилаётган инсонни юрагидан ўчириб ташлашга ҳаракат қилди.

Акбар ота-онасининг қистови билан юртига қайтганида ҳам кўнглининг бир четида оиласини тиклашга бўлган умид яшарди. Шунинг учун ҳам қадамлари яна ўша остонага бошлади. Бироқ... У яна адашганди. Қайнона ҳам, Комила ҳам сира ўзгармаганди. Наима опанинг қизини турмушга бераётгани ҳақидаги хабаридан зил кетса-да, сиртига чиқармади. Фақат, унинг ўғлини кўриш ҳам истаклигича қолди...

Акбар бир вақтлар ўзига бахт берган, муҳаббат нелигини англатган ўша хонадондан ноумид қайтди. Юрагида милтиллаб турган умид шамининг ўчганига амин бўлди. У қайтар экан, бутун вужуди, бутун қалби билан бир вақтлар ардоқланган меҳрнинг аллақачон бегона бўлганини ҳис қиларди...

Акрамжон  МАМАТОВ