(44-сон) Ҳикоя

- Ойи, бугун тонгга яқин касалхонага бир чақалоқни олиб келишди, - қизи Дилноза ювиниш хонасида туриб овоз берди. - Бир одам тонгда молларини далага ҳайдаб кетаётиб, йўл бўйидан топиб олганмиш. Чақалоқ ўғил бола экан. Аҳволи оғир дейишди. Навбатчилигим тугаб, уйга қайтаётганимда ҳамма оёққа турганди. Ишқилиб, сақлаб қолишсин-да.

- Астоғфуруллоҳ, қаердан топибди чақалоқни? - Юлдузнинг оёқ-қўли қалтираб ювиниш хонаси эшиги олдига келди.

- Катта даланинг бир четидан топиб олганмиш. Касалхонани мелиса босиб кетди. Бечора эркакнинг боши балога қолибди. "Ўтиб кетаётсам      мушукнинг миёвлаганига ўхшаган овоз эшитилди..." деяётгани қулоғимга чалинди. Хуллас,  шунақа гаплар, ойижон...

- Юлдузнинг  оёқлари қалтираб, кўз олди қоронғулашди. Қизи хотиржам гапираётган ҳикоя унга таниш. Дилноза турмуш қурмагани, фарзанд дунёга келтирмагани учунми, негадир ташландиқ чақалоқ ҳақида бепарво гапирар, қуюқ қора туман қаъридаги хотиралари уй-ғониб, Юлдузнинг юраги ачиша бошлади. Ташлаб кетилган чақалоқ... Касалхона... Ҳуқуқ-тартибот ходимлари... Чап кўкраги қаттиқ санчиб, боши айланди.

- Ойи, тузукмисиз? Нима бўлди? - Ювиниб бўлиб артинаётган Дилноза онасига қараб капалаги учиб кетди. - Мазангиз бўлмаяптими? Ҳеч ўзингизни эҳтиёт қилмайсиз-да! Бирор ҳафта дам олсангиз бўлади-ку. Ўша ўқувчиларингиз бир ҳафтада билимсиз бўлиб қолмас!.. Қизи жаврай-жаврай Юлдузни ётоққа бошлади. - Ҳозир сизга чой дамлаб бераман, асал билан кўк чой ичсангиз, қувват бўлади, ойижон.

- Қўявер, болам, ўзинг      овқатланиб, дамингни ол, кеча туни билан ухламай тик оёқда юргансан. Юлдуз бўғзи ачишиб, зўрға гапирар, тезроқ қизи хонасига кириб кетишини, ўзи ёлғиз қолишини истарди. Кўзини юмган эди,  ҳамшира, фаррошларнинг "Қотил она!", "Худо жазоингни берсин!", "Бола кўр қилсин сени!" деб маломат қилганлари кўз олдига келди. Ўшандаги аҳволи ҳеч қачон кўз олдидан кетмайди. Сочлари тўзғиган, совуқдан юз-кўзи кўкариб кетган. Аъзойи бадани қалтирайди. Бироқ ҳеч ким унинг аҳволига ачинмай заҳарли сўзлари билан эзилган юрагига наштар санчарди...

Юлдуз кун бўйи олис хотираларнинг аччиқ заҳридан қийналиб, амаллаб кунни кеч қилди. Оқшом эри ишдан қайтиб аёлнинг пажмурда қиёфасига ҳайрон тикилди:

- Тинчликми? Аҳволинг яхшими?

- Шукр... Бироз толиқибман, чоғи...

- Сен толиқадиган нима иш бор экан? Ўзингни кўп уринтирма. Рўзғор ишлари ҳам қизларингдан ортмаса...

- Дадаси...- Юлдузнинг овози шикаста чиқди. - Ўша чақалоқ... Ўлмаганида бу йил йигирма тўртга кирарди... Ўғлимиз иккита бўларди, дадаси...

- Юлдуз ортиқ чидолмади. Ҳўнграб йиғлаганча ўзини диванга ташлаб, юзини ёстиққа яширди.

- Онаси... - Эри диван четига чўкди. - Тақдирда бор экан-да энди, нима қилардик? Биз ожиз бандалармиз. Аллоҳнинг хоҳиш-истагидан ортиғини бажаролмаймиз. Қисматда шундай ёзилган экан, бўлди. Худога шукр, ўғлимиз бор, қизларинг бор. Ўтган воқеаларни унут, шундай бўлиши керак экан, бўлди. Ҳаёт давом этяпти. Ўзинг-ни қийнама. Ўзи яна нимага ўша воқеаларни эслаб қолдинг?..

Юлдуз қизи эрталаб навбатчиликдан олиб келган воқеа тафсилотларини гапириб берди.

- Эҳ...- Эркак чуқур хўрсиниб бошини қуйи солди...

***

Улар талабалик чоғларида бир-бирларига кўнгил қўйдилар. Йигит томон шаҳарлик чиройли қизни бошида хушламади:

- Шаҳарлик экан, бунинг устига чиройли. Шаҳарликдан хотин чиқмайди. Чиройли аёлда вафо бўлмайди. Шу ерларда кўзимиз олдида униб-ўсган бирор қиз топилар!..

Йигит аҳдида собит турди:

- Уйлансам фақат шу қизга уйланаман! Шаҳарлик бўлгани айб эмас. Чиройи - нуқсон эмас. Уни беш йил кузатдим, синадим. Фикру ёди эгалламоқчи бўлган касбида. Одоби, феълини ҳамма яхши кўради. Мен унинг гўзал тарбиясини қадрлайман. Йигит севганига эга чиқиши керак!..

Мард йигитнинг сўзлари кўнгилларни эритди. Қалблар узоқ масофаларни яқинлаштирди. Турмуш қурдилар. Бирин-кетин қизалоқлари туғилди. Бу орада йўлланма билан чекка туманга ишга юборилдилар. Шароитсиз уйларда яшаш, тўкин ҳаётдан узоқлашиш уларга машаққат туюлмади. Аксинча, бир-бирларини янада қадрладилар. Юлдуз қўшни вилоятдан келин бўлгани учун, ота-онасини кўргани йилда бир борганида, барча қариндошу жигарларини ҳам зиёрат қилиб қайтарди. Ўшанда эри қўлида чақалоқ билан ота юртига боришини унча хушламаганди. Юлдуз ота-онасини соғинганини айтиб, маҳзун бўлганда ноилож ўзи олиб бориб, бир кеча қайнотасиникида тунаб қайтди. Ота-онасининг дийдорига тўйган Юлдуз кундузи чақалоғини эмизиб, онасига қўйиб   синглисиникига бормоқчи бўлди.

- Қорни тўйса бўлди, йиғламайди, аяжон. Мен узоқ қолиб кетмайман. Агар уйғониб йиғласа, бир бурда нонни ширин чойга ивитиб берасиз. Мен Дилфузани кўриб қайтаман.

Янги келинчак синглиси Юлдузни кўриб боши осмонга етди. Куёви ишда экан. Опа-сингилнинг суҳбати қизиди. Чақалоғини онасига қўйиб келган Юлдуз, боласидан хавотир олганди, синглиси хотиржам қилди:

- Озиб-ёзиб бир келганингизда наридан-бери жўнатмайман. Ош дамлайман. Болангиздан хавотир олманг, онам сиздан ҳам яхши қарайдилар. Кечки пайт куёвингиз ишдан қайтиб ўзлари олиб бориб қўядилар.

Опа-сингил кулишиб ош дамлади. Куёви ишдан қайтиб, бирга овқатландилар. Юлдуз қайтишга тараддудланганди, куёви олиб бориб қўядиган бўлди. Қишнинг изғирин туни ҳаво қаттиқ совуқ эди. Кўчага чиққач, Юлдуз кўкраги шишганини, ҳатто сути бироз оқиб кетганини сезди.

- Куёв укажон, тезроқ такси тўхтатайлик, чақалоғим ҳам йиғлаб онамни қийнагандир,- деб куёвига эргашди.

Катта йўлга бироз узоқ экан. Тез-тез қадам ташлаб кетаётганларида, ахлат уюмидан мушук боласининг изтиробли ғинг-шигани эшитилди. Табиатан раҳмдил Юлдузнинг мушук боласига раҳми келди:

- Куёв ука, гугуртингиз борми? Гугурт чақинг, шу мушукчани олиб кетайлик. Совуқни қаранг, шўрлик ўлиб қолмасин. Уйга олиб бориб бирор нима едираман. Ташлаб кетгани виждоним чидамаяпти...

Куёвга қайинопанинг илтимоси малол келган бўлса-да, сиртида сездирмади:

- Сиз қоронғуда ахлатхонага борманг, опажон. Ўзим олиб келаман...

Бироздан кейин ахлат уюми томондан куёвнинг "Опа-а-а!" деган ҳайқириғи эшитилганди, Юлдузнинг оёғидан мадор қочиб, қўрққанидан дарахтга суяниб қолди...

*** 

- Бизга шифокор керак, шифокор керак, илтимос!... - Шифохонага ҳаллослаб келган Юлдуз учраган одамга ёлвориб қарарди.

- Мана бу хонага киринглар, тинчликми? - Ҳамшира қиз    навбатчи шифокорнинг хонасини кўрсатиб, сочлари тўзғиган, қўллари қон, совуқдан юзлари кўкариб ётган аёлга хавотир билан қараб қўйди.

- Опажон, мана бунга қаранг, ҳозир... - Юлдуз шундай деб ҳушидан кетди. Қанча ётганини билмайди, уйғонганида бир-икки ҳамшира, фаррошлар унга нафрат билан тикилиб: "Бола кўр қилсин сени, илойим!", "Қотил она!", "Орттирмасдан олдин ўйламабди-да шуни, мегажин!" дея ҳақоратлаётганини эшитиб, тили сўзга келишмади. Хонага шифокор кириб келганди, бояги аёллар эшик олдидан узоқлашди.

- Доктор, чақалоқ яхшими?

- ...Афсус, қўлимиздан келган ҳамма ишни қилдик. Лекин гўдакни асраб қололмадик... Жонлантириш бўлимида вафот этди. Милиция онасини топиб келди. Ўн олти ёшларда, турмушга чиқмаган қиз экан. Боласини туғиб, ахлатхонага ташлаб кетибди. Чала туққан экан, операция қилишди. Бу хатоси бир умрга таъқиб қиладиган бўлди уни. Энди ҳеч қачон фарзанд кўролмайди...

- Доктор, - Юлдуз йиғлаб юборди. Ўзимни кечиролмаяпман...

- Нега? Сизнинг ҳеч қандай айбингиз йўқ. Яхшиям, гўдакни касалхонага олиб келганингиз. Онасининг ҳаёти сақлаб қолинди-ку. Сиз чақалоқни олиб келмаганингизда у қиз ётоқхонада ўлиб қолиши мумкин эди. Жуда кўп қон йўқотган экан...

- Менинг ҳам чақалоқ гўдагим бор. Онамга ташлаб синглимникига меҳмонга боргандим...

- Ҳа, куёвингиз милиция ходимларига айтди. Ота-онангизга ҳам хабар бердик. Улар ҳам роса хавотир олишибди.

Ўзимни йўқотиб қўйдим. Даҳшатга тушдим. Чақалоқни эмизсам балки, тирик қолармиди... Худди уни мен ўлдиргандек виждоним қийналаяпти...

- Йўғ-ей, синглим, ундай деманг. Эмизганингизда меҳрингиз тушиб бундан баттар қийналардингиз. Чунки барибир чақалоқни сақлаб қолишнинг имкони йўқ эди. Биринчидан, онаси ҳомиладорликда қорнини қаттиқ боғлаб юрган. Ҳомила ривожланмаган. Юрак пороги, бош мия босими билан туғилган. Бунинг устига киндиги кесилмаган, нотўғри узилган. Чақалоқ кўп қон йўқотган. Сиз инсонийлик юзидан тўғри иш қилдингиз. Энди, уйингизга шошилинг. Чақалоғингиз оч қолиб кетгандир. Совуқда кўп оввора бўлдингиз, ҳеч нарсани ўйламай дам олинг. Эмизикли аёл бўлганингиз учун сизга тинчлантирувчи дори-дармон ҳам қилмадик. Яхши боринг, синглим...

***

Ўша воқеадан сўнг анча вақт ўзига келолмай юрди. Ахлат уюми ичида киндигидан қон оқаётган, совуқ жонидан ўтиб, йиғлашга мадори келмай инграётган яланғоч чақалоқ узоқ вақт-гача тушларини тарк этмади. Орадан йигирма тўрт йил вақт ўтган бўлса-да, Юлдуз бу воқеа-ни унутолгани йўқ. Бир неча дақиқа бағрида бўлган чақалоққа меҳри тушиб қолган эканми, уни қўмсайверади, эслайверади. Эрталаб қизи касалхонадан топиб келган гап ҳам олис хотираларининг жароҳатига туз сепган эди. 

- Қўй, энди, ўтган воқеани. - Эри оҳиста елкасига қўлини қўйди. - Ҳамма нарсани ҳам кўнгилга яқин олавермайди-да, одам. Эрта-индин қизларингни узатамиз, ўғлингга келин оламиз. Этагинг набираларга тўлади, худо хоҳласа...

- Худо хоҳласа - дея Юлдуз маҳзунгина табассум қилди...

Умида АДИЗОВА