(20-сон) Саломатлик - туман бойлик

 Мутахассисларнинг таъкидлашича, болалар ёшига қараб, суткасига ўртача 8-14 соат, катталар эса 7-8 соат атрофида ухлашлари меъёр ҳолат ҳисобланади.

Албатта, тунда мириқиб ухлаган киши роҳат қилади. Куни билан тетик ва бардам юради. Ухлай олмаган одам эса қийналиб юради, кўп ҳолларда ишлари ҳам юришмайди. Баъзи кишилар тунда яхши ухлай олмасликдан, бу билан боғлиқ салбий ҳолатлардан азият чекишади.

Уйқу табиат қонунига бўйсунади, фасл алмушинуви, куннинг тун билан алмашиниши, табиатдаги шунга ўхшаш ўзгаришлар уйқуга таъсир этади. Кундузи киши ишлаётганида ички органлардан тортиб, бош миягача зўр бериб фаолият кўрсатади. Бунда вегетатив асаб тизими ҳукмронлик қилади. Уйқу вақтида эса бош миядан тортиб, ички органларгача ўз фаолияти суръатини пасайтириб, дам олади.

Олимларнинг таъкидлашича, мия хужайралари кечаси ҳам кундузига ўхшаб ишлайди, кун бўйи жамлаган маълумотларни ўзининг узоқ вақт сақланадиган "хотираси"га жойлаш билан овора бўлади. Одам уйғоқ пайтида мия ҳужайралари кўп қўзғалади. Ҳар бир ҳужайра, ҳар қандай тўқима иш вақтида ўзидан катта қувват йўқотади, уларнинг фаолияти узоқ давом этиши учун сарфланган қувват ўрнини тўлдириш лозим бўлади.

Уйқу пайтида кишининг, аввало, бош мия мағизи (тугунчалари) ташқи хабарлардан холи бўлиб, мия ўзига зарур бўлган маълумотларнигина қабул қилади. Зарур бўлмаганини эса инкор этади. Шу орқали фойдали маълумотлар хотирада узоқ вақт сақланади. Яхши ухлай олмаган кишида эса ана шу тизимнинг фаолияти меъёри бузилади. Бу албатта, хасталикнинг бир кўриниши ҳисобланади.

Яхши ухлай олмайдиган кишилар қуйидаги воситалардан фойдаланиши мумкин. Бир ошқошиқ асални ёки икки қошиқ шакарни бир пиёла илиқ сувда эритиб, уйқуга кетишдан 1-1,5 соат аввал ичиб олса, уйқусини яхшиланади. Уйқу олдидан оёқни иссиқ сувга ботириб ўтириш ёки оёққа «грелка» қўйиш ҳам яхши натижа беради.

Уйқудан олдин очиқ ҳавода сайр қилиш, ёқимли куй тинглаш ёки бирон бир бадиий китобни мутолаа қилиш ҳам ниҳоятда фойдалидир. Хуллас, ўз вақтида уйқу келмаса дарров уйқу дориси ичмаслик, тушкунликка, ваҳимага тушмаслик керак. Бундай тушкунликлар аксинча уйқуни қочиради.

Лобар ЗОКИРОВА, олий тоифали шифокор.