(39-сон) мулоҳаза

Кейинги йилларда мамлакатимизда Президентимиз ташаббуси билан юртимиз тараққиётини юксалтириш, халқимиз турмуш фаровонлигини яхшилашга қаратилган қатор фармон ва қарорлар қабул қилинди. Уларнинг ижросини таъминлаш борасида амалга оширилаётган ишлар самараси ўлароқ, ҳаётимиз тобора яхшиланиб бормоқда, одамларни қийнаб келаётган кўплаб муаммолар бартараф этилмоқда.

Минг афсуски, жамиятимизда урчиб бораётган турли иллатлар ана шундай чиройли ҳаётимизга соя солаётганидан ҳам кўз юмиб бўлмайди. Хусусан, халқимизнинг гўзал удумларидан бири - тўйлар билан боғлиқ кераксиз урф ва маросимларнинг пайдо бўлганлиги тўй қилаётган аҳолининг аксарият қисмини қийин аҳволга солиб қўймоқда.

Бу ҳақда гап кетганда, "ҳар ким ўзи топган даромадни ўзи истагандек сарф қилади-да" дейдиганлар ва уларни маъқуллайдиганлар дарров топилади. Бироқ ҳаётнинг шундай мезонлари борки, унга ҳар бир киши, бой бўладими, камбағалми, албатта риоя этиши лозим.

Ўзимиз, айниқса, аёлларимиз ўйлаб топаётган "янги-янги ихтиролар", очкўзлигимиз, манманлигимиз, шуҳратпарастлигимиз, нафсимизнинг қулига айланиб қолаётганлигимиз ортидан келаётган иллатлар на миллий, на диний қадриятларимизга мос келади. Ўйлаб топилаётган ана шундай кераксиз удум ва бидъатлар одамларни мушкул аҳволга солиш билан бирга уларнинг бошига ташвиш ва мусибатлар келтирмоқда.

Кўплаб ота-оналар "Ҳамма қилаётган урфни биз ҳам қиламиз, одамлар гапирмасин, фарзандим тенгдошлари олдида ўксимасин, бир кунлик тўй ўтади кетади" деган хато фикр билан иш тутиб, ўзларини ўзлари қийин аҳволга солиб қўймоқда.  Бу эса фарзандлар тарбиясига ҳам салбий таъсир кўрсатмоқда. Фарзандларимиз онгида тўйимизни ота-онамиз биз истагандай қилиб ўтказиб бериши керак, деган тушунча шаклланмоқда. Халқнинг кўзи учун ўтказилаётган бундай маросимлардан ҳеч қандай манфаат йўқ, фақат қарз-ҳавола бўлиб қолаётганлигимиз, дабдабабозликлар ортидан келаётган муаммолар умримизни, асабларимизни емираётгани аниқ. 

Тўй масаласида эркаклар, оталар бир сўзли бўлиши лозим. Кераксиз олди-берди, урфларнинг олдини олиш кўпроқ уларга боғлиқ. Хали кўп нарсаларни англаб етмайдиган ёш фарзандларимизни кўнглига қараш, аёлларимизнинг бемани хою-ҳавасларини ўйламай маъқуллашимиз яхши оқибатларга олиб келмайди. 

Ота-она бир қизига чиройли одоб бериб, соғлом, ҳунарли ва ўқимишли қилиб балоғатга етказиб, уни турмушга берса, янги хонадонда қиз куёвнинг, қайнона-қайнотанинг хизматидан ошиниб, оиладаги барча юмушларни адо этсаю, ўша хонадоннинг соҳибалари келинчакнинг ота-онасига турли солиқлар солиши, қилган бу нарсанг паст, модадан қолган  дейишлари юзсизлик, худбинликдан бошқа нарса эмас. 

Никоҳ ўқилаётган пайтда куёв келинни боқиш, кийинтириш, бетоб бўлса даволатиш, бошпана билан таъминлаш ва бошқа кўплаб мажбуриятларни зиммасига олади, ваъда беради. Куёв тўйдан олдин берган ваъдасини, виждон ва ғурурини унутиб "зўр урф одатларимиз бор-да" деб хотин тарафдан келадиган тансиқ таомлар, маъзарларни кутиб ўтириши уят ва шармандаликдир. Бу муқаддас ваъдани бузиш лафзсизлик саналади. Ушбу ҳолат динимиз кўрсатмаларига, қолаверса, инсонийликка ҳам хилофдир.

Танангизга ўйлаб кўринг, шу ҳолат эркакман, деб бош кўтариб юрган ғурурли йигитга мосми? Албатта йўқ. Ансинча шармандалик, очкўзлик, пасткашликдир. Бу борада биз ота-боболаримиз асрлар давомида сақлаб келган орият, ғурур ва андишани унутмаслигимиз лозим.

Азиз юртдошлар! Барчамиз ҳамжиҳат бўлиб, юқоридаги каби иллатларни йўқ қилишга уринмасак, эртага янада кўпроқ муаммолар бизни ташвишга солиши турган гап. Шундай экан, тўй қилишдан аввал кексаларимизнинг маслаҳатини олайлик, тўйларимизни ихчам, чиройли, ўзимизни ҳам, қудаларни ҳам қийнамайдиган тарзда ўтказайлик. Фарзандларимизга чиройли тўй қилишдан аввал уларга чиройли тарбия берайлик, оила ҳаётига тайёрлайлик, нима фойда, нима зарар эканлигини англаб етишларига кўмаклашайлик. Тўй-маросимларни тартибга солишни айнан ана шулардан, оиламиздан, аёлимизни тарбиялашдан бошласак, ишонаманки, албатта ўзимиз истаган натижага эриша оламиз. 

Илҳомжон РАҲМАТОВ, ҳуқуқшунос.

Асака тумани.