Шифокор минбари

      Ҳар қандай душман билан курашишдан олдин душман тўғрисида маълумотга эга бўлиш кераклигини донишмандларимиз уқтириб ўтишган. Шундай экан хар биримиз ўзимизни, оиламизни ОИВ/ОИТС балосидан сақлашимиз учун бу касаллик тўғрисида маълум бир тушунчага эга бўлишимиз ва ундан сақланиш йўлларини билишимиз шарт.

     Вилоят ОИТСга қарши кураш маркази томонидан хамкор ташкилотлар билан биргаликда таълим муасссасалари, ишлаб чиқариш корхоналари, маҳалла фуқаролар йиғинларида, аҳоли гавжум жойларда фуқаролар ўртасида тушинтириш-тарғибот ишлари олиб борилмокда. Кенг кўламли тарғибот ишларига қарамасдан, айрим кишиларнинг эътиборсизлиги сабабли ушбу хасталик билан касалланиш холлари давом этмоқда.

Ана шундан келиб чиқиб, касаллик, унинг олдини олиш хусусида яна бир бор қисқача тўхталиб ўтамиз.

 ОИВ - одамнинг иммунитет танқислиги вируси ёки ОИВ инфекцияси - одам иммунитет танқислиги вируси келтириб чиқарувчи юқумли касалликдир. ОИТС- орттирилган иммунитет танқислиги синдроми, ОИВ инфекцияси юқиши оқибатида организмда юзага келадиган ҳолатдир. Бунда организмнинг химояланиш қобилияти кескин пасайиб кетиши натижасида турли хил юқумли ва ўсма касалликлар ривожланишига имкон яралади. Касалликни чақирувчиси бўлган вирус одамни ҳимоя кучларини меъёрида сақлаб турувчи хужайралар яъни "Т-лимфоцит"ларни емириш хусусиятига эга.

ОИВ инфекциясининг юқиш йўллари. Биринчи йўли қон орқали (парентерал) - бу бемор ёки вирус ташувчига ишлатилган ва етарли даражада зарарсизлантирилмаган шприц, игна ва бошқа тиббий анжомлардан, ОИВ вирусига текширилмаган қон ва қон маҳсулотларини қуйилганда, сартарошлик ҳамда гўзаллик салонларида қўлланиладиган ўткир тиғли асбоблардан фойдаланилганда юқиши мумкин. Уй шароитида амбулатор даволанаётган беморларга ишлатилаётган шприц игналари ўз вақтида зарарсизлантирилиб йўқотилмаслиги оқибатида уйдаги ёш болаларни касалланишига олиб келиши мумкин.

 Иккинчи йўли бетартиб жинсий мулоқот орқали. Учунчи йўли эса, ОИВ билан касалланган хомиладор онадан болага хомиладорлик даврида ёки туғиш жараёнида, болани  кўкрак сути билан эмизиш вақтида юқиши мумкин.

Гиёҳванд моддаларни игна орқали қабул қилувчи гиёҳвандлар, бетартиб жинсий ҳаёт кечирувчи     шахслар ОИВ касаллиги юқишига мойил бўлган ҳавфли гуруҳга мансуб шахслар ҳисобланади.

Касалликни бошланғич даврларида ҳеч қандай клиник белгилар бўлмаслиги мумкин. Кейинчалик тана хароратини сабабсиз кўтарилиши, ич кетиши, лимфа тугунларини  катталашуви кузатилади.

Ушбу касалликнинг олдини олишнинг ягона ва ишончли йўли бу гиёҳванд моддаларни истеъмол қилмаслик,  тартибсиз жинсий муносабатдан сақланиш ва соғлом турмуш тарзига амал қилишдир.

Агар кимда ушбу касалликга гумон пайдо бўлса, вилоят ОИТСга қарши кураш марказида фаолият кўрсатаётган "Ишонч хона"сига ва ҳудудий поликлиникалар қошидаги "Пинхоний (аноним) хона" ларга мурожаат қилиши лозим.

Шуни ёдда тутиш керакки, ОИВ/ОИТС касаллиги фақатгина лаборатория таҳлили натижасига кўра аниқланади. Билиб қўйинг, Сиз тўғрингиздаги ҳар қандай маълумот сир сақланади. Сиз пинхоний (аноним) хоналарга номингизни айтмасдан мурожаат қилиб, қисқа фурсатларда лаборатория текширувидан бепул ўтишингиз мумкин.

Яна шуни алоҳида таъкидламоқчиманки, ОИВ/ОИТС касаллиги иммун тизимни емирилишига олиб келишини ҳисобга олсак, коронавирус касаллиги айни иммун тизимида муаммоси бор одамларда оғир ўтмоқда. Ўз вақтида текширувдан ўтиб, аниқланган тақдирда вилоят ОИТСга қарши кураш маркази мутахассислари назоратида керакли муолажаларни олиш, иммун тизимни бир меъёрда ушлаб турилиши ва коронавирус касаллигини оғир шаклида ўтишининг олди олинишини таъминлайди.

Гулбаҳор ИСАҚОВА,

вилоят ОИТСга қарши кураш маркази  мутахассиси.