(45-сон, 2016 й.)

Муқаддас ислом дини инсонларни ўзаро муносабатларда ҳамиша адолатли, инсофли, ҳалол бўлишини талаб қилади ва мусулмонларни шунга даъват этади. Мол-дунёга эса ҳаётнинг давомийлигини таъминловчи бир восита сифатида қаралади.

Инсоннинг ўз ҳаётида мол-дунёга ҳалол йўл билан эришиш ислом динининг асосий таълимотларидан биридир.

Динимиз тадбиркорлик ва савдогарлик ишлари билан шуғулланувчи инсонларни ҳалолликка чорлаш билан бирга, бировни алдаш, савдо битимларини сохталаштириш, молнинг нуқсонини яшириб сотиш ҳамда ўзганинг ҳаққига хиёнат қилишдек қабиҳ ишлардан қайтаради.

Исломда тижорат, савдо-сотиқ соҳалари энг ҳалол касблардан бири эканлиги айтилади. Қолаверса, муқаддас Қуръони каримда, ҳадису муборакларда ҳам бу ишда ҳалол-     поклик муҳим эканлиги кўп таъкидланади. Шариатимиз инсонларни ҳамиша ўлчов ва тарозида инсоф билан иш тутишга, ўзгалар ҳаққига хиёнат қилмасликка буюради. Қуръонда: "Эй, инсонлар! (муомалада) вазнда адолат ўрнатингиз ва тарозида зиёнкорлик қилмангиз" (Раҳмон сураси, 9-оят) дейилади.

 Пайғамбаримиз Муҳаммад (с.а.в) ҳам тижорат ишлари билан шуғулланганлар. Шу ўринда ул зотнинг савдодаги  хатти-ҳаракати, муомала муносабати, бажарган амаллари ҳамиша инсонларга намуна бўлиб келган. Шундан келиб чиқиб айтиш жоизки, ҳалол тижорат ва савдо инсоний муносабатларнинг энг самарали ва яхшиси, охират неъматларига эришиш воситаси. Аллоҳ таоло ҳузурида банда даражасини юқорига кўтарувчи амаллардандир.

Айни кунда бозор ва дўконларимизда савдо қилаётган савдогарлар харидор ҳаққидан уриб қолиш, ўлчовидан маълум миқдорда камайтириш гуноҳ эканини, ундай кимсаларга қиёматда оғир жазо бўлишини яхши билиб олишлари лозим. Бу ҳақда Қуръони каримда шундай дейилади: "Савдо-сотиқда ўлчов ва тарозидан уриб қолувчи кимсаларнинг ҳолига вой!" ("Мутоффифийн" сураси, 1-оят).

Савдода ҳалол бўлиш учун молга ортиқча нарх қўйиб, катта фойда олинмаслиги, молнинг тури, сифати, ишлаб чиқарилган жойи ва ҳаражатлари ҳақида ёлғон аралаштирмай, сотишда ҳам, сотиб олишда ҳам қаттиқлик қилмай, молнинг нархини камайтириб бериш, савдода рост бўлса ҳам қасам ичмаслик лозим. Чунки Пайғамбаримиз (с.а.в)дан Абу Ҳурайра (р.а) ривоят қилган ҳадисда "Қасам молнинг бозорини чаққон қилади. Аммо баракасини кетказади", деганлар.

Ана шу оятлар ва ҳадиси шарифлардан келиб чиқиб, айниқса, савдода тўғри ва ҳалол бўлиш, бирор касб-ҳунар ёки тадбиркорлик, ўзига инъом этилган ақл-фаросат, зеҳн-идрок, ихлос ва эътиқод билан ҳалол меҳнат орқали оиласини моддий жиҳатдан таъминлаш, эл-юртга, инсонларга манфаат келтириш лозим.

Кишини ҳаёти давомида, иш фаолиятида, айниқса, тижорат ишларида ростгўйлик, ҳалолликка амал қилиши охир-оқибат уни улуғ даражотларга етказади. Бу ҳақда Пайғамбаримиз Муҳаммад (с.а.в): "Ростгўй, ишончли тижоратчи (савдогар) жаннатда набийлар, сиддиқлар ва шаҳидлар билан бирга бўлади", деб марҳамат қилганлар. Минг афсуски, бугунги кунда савдо-сотиқ қилаётган айрим юртдошларимиз ана шу ҳадисни яхши билмаганликлари учун ҳам ножўя ҳаракатлар, яъни тарозидан уриб қолиш, ёлғон гапириш, ортиқча нарх қўйиш билан ўзларига гуноҳ орттириб олаётганликларини англаб етмаяпти.

Яратганга шукрлар бўлсинки, мустақиллик шарофати билан бугун юртимиз тинч ва обод. Бозорларимиз гавжум, тадбиркорлик ишлари билан шуғулланиш учун барча шароитлар яратилган. Тадбиркорларимиз ҳар жиҳатдан қўллаб-қувватланмоқда. Бунинг самараси ўлароқ,  ишбилармонлар сафи тобора кенгайиб бормоқда. Бундан унумли фойдаланган кўплаб юртдошларимиз тадбиркорлик орқали ҳалол ризқ топиб, юртимиз равнақига муносиб ҳисса қўшмоқда.

Аллоҳ таоло Ватанимизни тинч, халқимиз турмушини   файзли қилсин. Юрт равнақи йўлида меҳнат қилаётган барча инсонларнинг, хусусан, савдогар ва тижоратчиларнинг ишига ривож берсин. Барчаларимизни имонли, инсофли ва диёнатли бандалари қаторида бўлишлигимизни насиб этсин.

Шарофиддин МУСАБОЕВ, Андижон шаҳридаги "Абу Ҳурайра" жомеъ масжиди имоми.