Тарбия  одоблари

Болангизга тўғри ўгит беринг

Ота гап уқмайдиган ўғлига денгиз қирғоғида панд-насиҳат қилмоқда. Бола денгизга қараганича отасининг ўгитларини эшитаётгандай кўринарди. Боласининг бу итоаткорлиги ва "одоби"дан ота гапини тугатиб, ўғлига қаради.

Бола бошини буриб, отасига шундай деди:

- Дада, сиз гапингизнги тугатгунингизга қадар қирғоққа роппа-роса бир юз қирқ тўққиз марта тўлқин урилди, деди.

* * *

Болага уундан узоқ насиҳат қилмаслик керак. Чунки бола юзимизга айтолмаса ҳам ичида: "Уф, айтмоқчи бўлган гапини тезроқ тугатса-ю, мен қутулсам..." деб ўйлайди. Айтингчи, бундай ўгит тинглашдан наф борми?

Меъёрида қилинган панд-насиҳат ва энг асосийси - ўрнак бўлиш кутилган натижани беради.

Қуйидагилар панд-насиҳатнинг аҳамияти ва бу борада диққат этишимиз лозим жиҳатлардир:

- дунёнинг энг қимматли хазинаси ўгитдир, амма ундан арзони ҳам йўқ;

- бир кишига бошқалар олдида берилган ўгит унга панд-насиҳат эмас, ҳақоратдир;

- насиҳат қилишнинг йўли узун, намуна бўлишнинг йўли қисқа ва таъсирлидир;

-энг яхши насиҳат яхши ўрнак бўлишдир;

Виждон нима?

Устоз "Одобнома" дарсида виждонга таъриф бериб, ўқувчиларга унинг моҳияти ва аҳамиятини тушунтиришга ҳаракат қилди. Ўқувчилар тушунмаганини кўргач, янада соддароқ тушунтириш мақсадида ўқувчиларнинг биридан сўради:

- Бирор номақбул иш қилганингда ич-ичингдан безовталик, оғриқ ҳис этасанми?

Бола дарҳол жавоб берди:

- Ҳа, энди отамдан таёқ ейман, деб қўрқувга тушаман.

* * *

 Ўғил-қизларимизга болалигидаёқ, виждон, раҳм-шафқат, мурувват каби туйғуларни    шакллантирмасак, кейин кеч қоламиз. Буни асло унутмайлик.

Фарзандингизни меҳр-шафқатли қилиб тарбияланг

Беш ёшли бола итнинг думидан тортар, ит эса увилларди.

Онаси югуриб ёнига келди:

- Болам, нега ахир, ит шўрликни думидан тортяпсан?

Болакай ҳайратланиб, онасига қаради:

- У мени тортяпти, мен уни ушлаб турибман, холос.

* * *

Бола баъзи нарсаларни фаҳмламаслиги, баъзан бировга билдирмасдан озор етказиб қўйиши мумкин.  Унда инсонга хос эзгу хислатлар, меҳр-шафқат туйғуларини уйғотиш энг аввало ота-онанинг вазифасидир.

Меҳр-шафқат инсонга хос энг яхши фазилатлардан биридир. Раҳму шафқатли кишилар доимо одамларга ёрдам қўлини чўзади, ожиз ва нотавон кишилардан хабар олиб туради, уларнинг кўнглини кўтаради. 

Мурувватли ва шафқатли одамларни ҳамма ҳурмат қилади, номини эса эҳтиром билан тилга олади.

"Болаларга гап уқтириш санъати" китоби асосида

Нигора ЎРМОНЖОНОВА тайёрлади.