Талаба тадқиқоти

Бугунги кунда сиёсий-иқтисодий, илм-фан, техника,   қўйингки, барча соҳалар тобора ривожланиб бормоқда. Бунинг энг асосий сабаби ахборотга бўлган талабнинг юқорилиги, унинг дунё бўйлаб жуда тез ва кенг кўламда тарқалаётганлигидир. Шу сабаб ҳам ХХI аср  "ахборот асри" , "глобаллашув асри"  деб аталмоқда.

Ана шундай бир даврда инсоният терроризм, экстремизм, диний фундаментализм, миссионерлик, одам савдоси, наркомания, фоҳишабозлик сингари қатор муаммоларга дуч келмоқда. Энг ачинарлиси, ана шу жиноятлар билан боғлиқ ҳолатларга тушиб қолаётганлар сафи  тобора ортиб бормоқда. Аслида бу каби ҳолатлар юзага келишининг таг замирида инсоният маънавияти, маърифати, миллий қадриятлари, урф-одат ва анъаналарнинг таназзулга юз тутаётганлиги ётади. Бу эса оммавий ахборот воситалари орқали кенг тарқатилаётган фахш ва зўравонликка ундовчи турли ахборотлар узатилиши, "оммавий маданият" кўринишлари таъсирига етарлича эътибор берилмаётганлигидир. Бу ёшларнинг онгида маънавий бўшлиқ юзага келишига, уни миллийликка ёт бўлган вайронкор ғоялар билан тўлишига олиб келмоқда.

Маълумки, бугунги кунда анъанавий оммавий ахборот воситалари билан бирга, интернет, ижтимоий тармоқлар, блогерлар фаолияти юксалди. Улар ҳам жамоатчилик фикрини шакллантиришда катта роль ўйнамоқда. Шу боис ҳам, ана шу улкан имкониятдан кенг фойдаланиб, ёшларимиз онгида юзага келаётган бўшлиқни, салбий иллатлар таъсирига тушиб қолиш ҳолатларини бартараф этишимиз, уларнинг онг-шуурини эзгулик, бунёдкорлик ғоялари билан тўлдиришимиз лозим. Ана шундагина ёшларимиз рисоладагидек камол топади, юзага келиши мумкин бўлган турли ёвузликларнинг олди олинади. Бунда шубҳасиз, оммавий ахборот воситаларининг "тарғиботчи қурол" сифатидаги роли ниҳоятда катта.

Оммавий ахборот воситалари ўз ваколатлари доирасида:

- ҳуқуқбузарликлар профилактикасини амалга ошириш, ҳуқуқбузарликларнинг содир этилиш сабаблари ва унга имкон бераётган шарт-шароитларни аниқлаш ҳамда бартараф этиш;

- аҳолининг ҳуқуқий билим ва  саводхонлигини ошириш, шунингдек, ҳуқуқбузарликлар профилактикаси бўйича қабул қилинаётган ҳуқуқий ҳужжатлар, уларнинг ижроси бўйича амалга оширилаётган ишлар ҳақида кенг жамоатчиликни хабардор қилиш;

- фуқароларда қонунларга итоаткор бўлиш ҳулқ-атворини шакллантириш, жамиятда жиноятчиликка қарши курашда фуқароларнинг фаол иштирокини тарғиб қилиш;

- ҳуқуқбузарликлар профилактикаси самарадорлигини ошириш учун ҳуқуқбузарликлар профилактикаси субъектларининг жамоатчилик билан ҳамкорлигини мустаҳкамлаш бўйича тизимли ишлар олиб бориш самарали натижалар беради.

Оммавий ахборот воситаларида тарқатилаётган ахборотдан ҳар ким ўзининг манфаатларидан келиб чиққан ҳолда фойдаланмоқда.   Шунингдек, ҳар ким ўз манфаатидан келиб чиқиб турли ахборот тарқатмоқда. Натижада, аксарият ҳолларда ҳақиқат ёлғонга, ёлғон ҳақиқатга айланмоқда. Миш-миш, бўҳтон, уйдирмалар тарқатиш авж олмоқда. Бу эса ахборот маконида глобал муаммоларни юзага келтирмоқда. 

Қабиҳ ниятли шахслар интернет саҳифаларидаги турли сайтлар орқали ўзларининг жирканч ғояларини тарғиб этмоқда. Минг афсуски, уларнинг ёлғонларига ишонаётган айрим ёшларимиз билиб-билмай диний-экстремистик ва террорчилик ташкилотлари ғоялари таъсирига тушиб қолмоқда. Бундай ҳолатларнинг олдини олиш учун ички ишлар органлари оммавий ахборот воситалари билан ҳамкорликда зарур тарғибот-тушунтириш ишларини олиб бормоқда.

Ўзбекистонда ички ишлар идоралари томонидан аҳоли ўртасида оммавий ахборот воситалари билан ҳамкорликда ҳар йили 30 мингга яқин ҳуқуқий тарғибот тадбирлари ўтказилиб келинади. Бундан ташқари, давра суҳбатлари, семинарлар, илмий-амалий конференциялар, ҳуқуқий тарғибот тадбирлари ташкил қилиняпти.

Одам савдоси, ичкиликбозлик, гиёҳвандлик, фоҳишабозлик, фирибгарлик билан боғлиқ жиноятларнинг мудҳиш оқибатларига оид кўрсатув ва мақолалар тайёрланиб, аҳолига етказилмоқда. Қонунчиликни тарғиб этиш, жиноятга жазо муқаррарлигига оид ана шу материаллар аҳолининг ҳуқуқий онги, билим ва тушунчасини янада бойитишга хизмат қилмоқда.

Диёрбек ҲОШИМОВ,

Ўзбекистон Республикаси ИИВ Академияси 3-босқич курсанти.