муносабат

Боланинг илк устози  ота-онаси ҳисобланади. Шу боис, улар фарзандлари тарбиясига бефарқ бўлишлари мумкин эмас. Бинобарин, бола тарбияси унинг гўдаклик чоғидан бошланиши зарурлиги барчага яхши маълум. Тарбияда энг аввало, она алласининг роли ниҳоятда катта. Зеро, гўдак алла тинглаб, кейинроқ эртак эшитиб, бора-бора оқ-қорани танигач, китобга меҳр қўйиб улғайса, у келажакда  шубҳасиз, яхши инсон бўлиб камол топади.

Эртак эшитиш, алла    тинглаш, китоб ўқиш бола учун бошланғич дарс ҳисобланиб, китоб мутолаасига кўнгил берган ҳар қандай инсон, албатта, эзгуликни ўрганади, дунёқараши кенгаяди, тафаккури ривожланади. Бир донишманддан: "Бу дунёга келиб нима топдингизу нима йўқотдингиз", деб сўрашганида, у: "Мен жуда кўп нарса топдим, яъни дўстлар орттирдим, мол-дунёга эга бўлдим. Лекин шундай бебаҳо хазинамни йўқотдимки, бу менинг бекордан ўтган вақтларим, беҳуда исроф бўлган онларимдир..." деган экан таассуф билан.

Ҳа, киши йўқотилган давлатни, мол-мулкни меҳнат қилиш орқали топиши мумкин, лекин ортда қолган    вақтни қайтариб бўлмайди. Шу маънода, катталар ёшларга бўш вақтдан самарали фойдаланишни, ўтаётган ҳар бир лаҳзани илм-ҳунар ўрганишга сарфлаш борасида ибратли ишлар орқали, шахсий намуна кўрсатиши муҳимдир. Қолаверса, ёшларни спорт, тил ўрганиш, мусиқа ва     бошқа турли тўгаракларга жалб этиш орқали вақтдан унумли фойдаланишга ўргатиш, маънавиятини, тафаккурини юксалтиришга алоҳида эътибор қаратиш жоиз.

Бу хусусда бир йигит шундай дейди: "Беш олти ошна-оғайнилар доим биргамиз. Кундузи билан уйда ҳеч қандай ишга бўйин эгмай, вақтни бесамар ўтказардик. Кеч кирганда эса ҳаммамиз кўчага чиқиб, гаплашиб ўтирардик. Кўпинча "интернет кафе"да вақт ўтказардик. Маҳаллаларни кезиб юрганда ҳам жим юрмасдан, шовқин кўтариб, одамлардан дашном эшитишга ҳам кўникиб бўлгандик.

Бир дўстимиз бирданига сафимиздан чиқиб кетди. Кейин билсак, дадаси уни қаттиқ назорат қилиб, беҳуда юришни таъқиқлаб қўйган экан. Аввал уни мазах қилдик. Бироқ, у бизнинг гапларимизга парво қилмади.

Бир муддат вақт ўтиб, ўша дўстимиз ишга жойлашди. Унинг кийиниши, юриш-туриши, сўзлашиш оҳанги ўзгарди. Янги дўстлар орттириб, жамиятда ўз ўрнини топди, қаерга борса уни ҳурмат билан кутиб олишлар... Тўғриси, унга ҳавасимиз келди.

Чунки, вақтдан оқилона фойдаланишнинг, эзгу мақсад йўлида интилишнинг натижасини ўз кўзимиз билан кўриб, ўзимизга керакли сабоқни чиқариб олгандик..."      

Дарҳақиқат, халқимизда: "Вақтинг кетди, нақдинг кетди", деган ҳикмат бежиз айтилмаган.

Фарзанди келажагини ўйлаган ота-оналар ўзининг ҳам, фарзандининг ҳам бўш вақтини самарали ўтказишга интилади. Аслида, вақтни қадрлашда китобнинг ўрни беқиёс: китоб мутолаасига меҳр қўйган болалар мулоҳазали бўлишади, бундан ташқари, ота-онасига муҳаббатли, инсоний фазилатларга бой бўлиб улғайишади. Китоб ўқиб, улғайган боланинг дунёси беғубор бўлиб, у атроф-муҳитни, борлиқни ўз фикрлаш доирасида талқин этади. Бу борада эса, унинг ҳаёт ҳақидаги тасаввурларини эшитган эртаклари, аллалари бойитади.

Дарҳақиқат, китоб ўқиш орқали қалбимизга жо қилган ўзбекона меҳр-мурувват, саховат, одамийлик фазилатлари бизни Ватанни севишга, вақтнинг қадрига етишга ўргатади.

Ихтиёржон АБДУРАҲИМОВ,

Улуғнор тумани.