(40-сон) Ҳуқуқшунос минбари
Демократик тамойиллар асосида ривожланиб бораётган мамлакатимизда инсоннинг сиёсий, иқтисодий ва ижтимоий ҳақ-ҳуқуқлари юксак қадрият ҳисобланади. Шахснинг барча турдаги ҳуқуқ ва эркинликлари таъминланиши қонун ҳужжатларида қатъий белгилаб қўйилган.
Ўзбекистон Республикаси Бош Қомусининг 36- моддасида "Ҳар бир шахс мулкдор бўлишга ҳақли" деб белгиланган. Шунингдек, Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик Кодексининг "Мулк ҳуқуқи тушунчаси" деб номланган 164- моддасида: "Мулк ҳуқуқи шахснинг ўзига қарашли мол-мулкка ўз хоҳиши билан ва ўз манфаатларини кўзлаб эгалик қилиш, ундан фойдаланиш ва уни тасарруф этиш, шунингдек ўзининг мулк ҳуқуқини, ким томонидан бўлмасин, ҳар қандай бузишни бартараф этишни талаб қилиш ҳуқуқидан иборатдир. Мулк ҳуқуқи муддатсиздир" дейишади.
Таъкидлаш керакки, Ўзбекистон фуқароларининг мулк-ка эгалик қилиш ҳуқуқи қонун ҳужжатлари доирасида кафолатланган.
Фуқаролар ўз мулкларини эркин тасарруф этадилар. Бошқача қилиб айтганда, шахс ўз мулкини ўзи истаган тарзда ишлатади, ундан ўзи хоҳлагандай фойдаланади. Жамият ва фуқаролардан шахснинг мулкка эгалик ҳуқуқини ҳурмат қилиш, уни тасарруф этиш ва эркин фойдаланишга тўсқинлик қилмаслик мажбуриятини адо этиш талаб этилади. Жумладан, Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик Кодексининг 182- моддасида меҳнат фаолияти; мол-мулкдан фойдаланиш соҳасидаги тадбиркорлик ва бошқа хўжалик фаолияти, шу жумладан, мол-мулкни яратиш, кўпайтириш, битимлар асосида қўлга киритиш; давлат мол-мулкини хусусийлаштириш; мерос қилиб олиш; эгалик қилиш ҳуқуқини вужудга келтирувчи қонун ҳужжатларига зид бўлмаган бошқа асослар асосида мулк ҳуқуқи вужудга келиши белгилаб қўйилган.
Ходимларимиз томонидан фуқаролар билан ўтказилаётган мулоқотлар ҳамда қатор тадбирлар доирасида мулк ва мулкка эгалик қилиш ҳуқуқи, эгаликнинг ҳуқуқий асослари ҳақида аҳолига тушунчалар берилмоқда. Бу албатта, уларнинг ҳуқуқий билим ва саводхонлигини, айниқса, мулк ҳақида билим ва тушунчаларини бойитишга ёрдам бермоқда.
Шаҳодат ҚОДИРОВА,
Андижон шаҳридаги 12- сон давлат нотариал идораси нотариуси.
