(52- сон, 2016 й.) Шифокор минбари

Уларни қандай фарқлаш мумкин?

Куз-қиш ойларида аҳоли ўртасида, айниқса, болалар орасида шамоллаш ва грипп касалликлари кўпаяди. Шамоллаш касалликлари ва грипп ўткир респиратор вирусли инекциялар (ЎРВИ)гуруҳига киради. Улар кўп ҳолларда иситма, нафас тизими аъзолари фаолиятини издан чиқариш билан кечади. 

Шамоллаш ва гриппга эътиборсизлик билан қараш оғир оқибатларга олиб келиши мумкин. Бу касалликлар ўз вақтида даволанмаса, асоратлари бартараф этилмаса, оғир зотилжам, нафас қисиши билан кечадиган обструктив бронхитларнинг узоқ қайталаниши бронхиал астмага уларнинг олиб келади. Айниқса, бу борада болажонларимизнинг саломатлигига алоҳида эътибор қаратишимиз лозим. Чунки, болаларнинг нимжон, ногирон бўлиб қолишлари ёки уларнинг ўлими билан боғлиқ ҳолатларда нафас аъзолари касалликлари биринчи ўринда туради.

Аксарият кишилар шамоллаш, грипп ва зотилжам касалликлари қайси жиҳатлари билан бир-биридан фарқланишини у қадар яхши билмайдилар. Шу боис, касалликка бепарво бўлиб, шифокорга мурожаат қилмай, касалликни ўзларича даволашга уринадилар. Бу одатнинг хатарли жиҳати шундаки, ҳар қандай касаллик ёндош касалликларнинг келиб чиқишига сабаб бўлиши мумкинлигини англаб етмайдилар.

Кўп ҳолларда беморлардан "Шамоллаб қолиб, дори ичгандим. Юрагим сиқилаяпти", "Дорининг энг кучлисини ичдим. Роса терладим, бўшашиб кетаётган бўлсам-да, оёқда юрибман" сингари гапларни эшитамиз. Кишининг ўзига дори қабул қилиши у қадар тўғри эмас. Ўз саломатлигига бефарқ бўлмаган одам, организмида озгина салбий ўзгаришни сезган заҳоти шифокорга мурожаат қилиши мақсадга мувофиқдир.

Киши шамоллаш, грипп ва зотилжам касалликларини  фарқлашни билиши лозим. Чунки уларнинг аломатларини билиш, касаллик авж олиб кетишининг олдини олишда зарур чоралар кўриш имконини беради. Ана шундан келиб чиқиб, қайд этилган хасталиклар бир-биридан қандай фарқланиши ҳақида маълумотлар бериб ўтамиз.

ГРИПП. Тўсатдан ва кескин равишда тана ҳарорати 39-40 даражагача кўтарилиши, титраш, кучли интоксикация (заҳарланиш) кўринишида намоён бўлади. Болаларда касаллик ёшига қараб фарқланади: кичик ёшдаги болаларда иштаҳа йўқолиши, ланжлик,  иситма кўринишида намоён бўлса, каттароқ ёшдаги болаларда бош оғриғи, кўз олмалари соҳаси ва мушакларда оғриқлар билан, 3-4 кундан кейин эса катарал белгилар - акса уриш, тумов қўшилиши билан белги беради.

ШАМОЛЛАШ. Аста-секинлик билан бошланади ва биринчи навбатда тумов, томоқда ачишиш ҳислари, йўтал, иситма билан кечади. Иситма 38 даражагача кўтарилади. Боланинг умумий аҳволи кам ўзгаради. Шамоллаш кўп ҳолларда совуқда узоқ қолиш, енгил кийиниш, елвизак, салқин ва совуқ ичимликлар истеъмол қилиш оқибатида келиб чиқади.

ЗОТИЛЖАМ. Бошланғич белгилари шамоллаш ва     гриппга ўхшаш бўлади. Зотилжам ўпка яллиғланиши касаллиги бўлиб, одамдан одамга юқмайди. Хасталик бактериялар ва вируслар сабаб юзага келади, организмда иммун тизими сусаяди. Зотилжамга сурункали грипп, шамоллаш, елвизакда қолиш, ўпка касалликлари асоратлари сабаб бўлиши мумкин. Агар зотилжам бошланган бўлса, йўтал ўпкадан чиқади, балғам ажралиши кучаяди, ўпкада хириллаш эшитилади. Бир ёшгача бўлган болаларда аниқланган зотилжам зудлик билан шифокор назоратида даволаниши керак.

ЎРВИ билан касалланган болаларни парваришлаш қуйидагиларга эътибор қаратиш зарур:

- касал болани алоҳида хонага ётқизиш (бошқаларга юқмаслиги учун);

- хонани тез-тез шамоллатиш;

- хонани  кунда 2 марта артиш, ювиш;

- идиш-товоқларни алоҳида ишлатиш, сўнгра қайноқ сув билан чайиш;

-      алоҳида сочиқ ва рўмолча ишлатиши;

-      даволанаётган шахс ҳар 2 соатда докали ниқобини алмаштириб туриши;

- кўп миқдорда қайнатилган, илиқ суюқликлар ичириш;

- витаминга бой енгил ҳазм бўлувчи таомлар, кўпроқ мева ва сабзавотлар истеъмол қилиши лозим.

Касалликнинг олдини олишда қуйидагиларга эътибор қаратиш лозим:

- касал шахс билан мулоқотда бўлмаслик;

- совуқ олишдан сақланиш;

- гриппга қарши эмлатиш;

- совуқ ва салқин ичимликлар ичишдан сақланиш;

- соғлом турмуш тарзига риоя қилиш;

- касалликнинг дастлабки белгилари намоён бўлганидаёқ шифокорга мурожаат қилиш керак.

Ўткир респиратор касалликларга бепарво бўлиш оғир оқибатларга олиб келишини унутмаслигимиз керак. Айниқса, ёш оналар фарзандларининг саломатлигига жиддий эътибор қаратишлари жуда муҳимдир. Зеро, боланинг порлоқ келажаги унинг гўдаклигидан соғлом ўсиши билан чамбарчас боғлиқдир.

Ирина МАТВЕЕВА,

Минура БОЗОРОВА,

Андижон давлат тиббиёт институти ўқитувчилари.