наврўз

Наврўз байрами қадимийлиги, эзгулик, меҳр-мурувватга бой анъаналарни тарғиб этиши билан барчамиз учун қадрлидир.

Бугун юртимизда Наврўз шукуҳи кезмоқда. Табиат яшилликка бурканмоқда, қуёшнинг тобора юксалиб, кунларнинг исиётгани дилларга ҳам илиқлик улашади. Баҳор гўзаллик фасли. Ҳамма жойда бўлгани каби мактабимизда ҳам баҳорнинг илк кунлариданоқ Наврўз кайфияти ҳукмрон. Дарс мавзуларини бошлашдан аввал Наврўз ҳақида ўқувчилар билан суҳбатлар ўтказдик. Очиғи, ўқувчилар Марказий Осиё ва Шарқ халқларининг қадимий янги йил байрами ҳисобланган Наврўз ҳақида кўп нарсаларни билиб олишган. 

Наврўз Марказий Осиёда Ислом дини қабул қилинмасдан анча илгарироқ мавжуд бўлганлиги, бу ҳақда Абу Райҳон Берунийнинг "Китоб ат таҳвим" ("Тушунтириш") ва "Қадимги халқлардан қолган ёдгорликлар" асарларида маълумотлар берилган. Бундан ташқари, Маҳмуд Қошғарийнинг "Девону луғотит турк" асарида наврўзга бағишланган халқ қўшиқларидан намуналар учраши ҳақида ҳам ўқувчиларимиз тушунча олишган. 

Қуёшнинг ҳамал буржига кириши, кеча билан кундузнинг тенг келиши йил боши ҳисобланган. Бу эски қуёш йили ҳисобида фарвардин ойининг бошланишига (22 март)-кеча билан кундузнинг тенглашиши, куннинг узая бошлаши, табиатда жонланиш, баҳорнинг бошланиш даврига тўғри келади.

Умар Хайёмнинг "Наврўзнома" китобида Наврўзнинг пайдо бўлишини бизгача етиб келмаган қадимий паҳлавий китоблардаги маълумотлар асосида Абулқосим Фирдавсий ўзининг "Шоҳнома" асарида ярим афсонавий шоҳ - Жамшид номи билан боғлайди. "Жамшид темир эритиб, қурол ясашни, ип йигириб, тўқиб, кийим тикишни, уйлар, саройлар қуришни ихтиро қилади. Кишиларнинг ўз қобилияти, ҳунарига қараб, гуруҳ, табақаларга ажратади. Бир куни тахт ясатиб, унда осмонга кўтарилади. Бу фарвардиннинг биринчи куни эди. Ҳамма жуда бахтиёр, ғам-андуҳни унутиб, шу куни барча Жамшидни табриклайди ва байрам янги йил боши бўлиб анъанага айланади".

Умар Хайёмнинг "Наврўзнома" китобида ёзилишича, Наврўз байрами ўтказишнинг шоҳлар учун махсус тартиб-қоидаси бўлган. Уй-жойларни тозалаш, кўчат ва гуллар экиш, ота-она, яқин кишилар билан дийдорлашиш, марҳумлар қабрини зиёрат қилиш сингари одатлар халқ орасида одат тусига кирган.  Бошқа халқлар сингари ўзбек халқи ҳам бу кунни қадимдан янги йилнинг бошланиши сифатида байрам қилади. Наврўзда буғдой ёки арпа ундиришиб, унинг майсасидан сумалак - баҳорнинг шоҳ таоми тайёрланган. Ялпиз, исмалоқ ва бошқа доривор кўкатлардан чучвара, кўк сомсалар пиширилган. Наврўз - деҳқончилик ишларининг бошланиши, меҳнат байрами тусини олган.

Бугун мактабда сифатли таълим беришга, юксак салоҳиятли ёшлар тарбиясига  эътибор кучаймоқда. Шу ўринда ўқитувчиларга бўлган талаб ва масъулият ҳам ортмоқда, дарсларга ижодий ёндашиш талаб этилмоқда.  Мактабимизнинг ҳар бир  ўқитувчиси ана шу талаблардан келиб чиқиб, самарали ишлашга алоҳида эътибор қаратмоқда. Хусусан, Наврўз байрамига бағишлаб ўтказилаётган тадбирлар доирасида ўқувчиларнинг мустақил, ижодий фикрлаш, эркин мулоқот қилиш борасидаги билим ва кўникмаларини бойитишга ҳаракат қилмоқда.

Наврўз байрами нафақат ўйин-кулгидан иборат, балки чор-атрофни, мактаб, маҳалла, гузар ва кўчаларни ободонлаштириш, гул ва дарахт кўчатлари экиш, яшил маконлар барпо этишдек хайрли ишларни ўзида мужассам этган қадим қадрият эканлиги ҳам ўқувчиларга тушунтирилмоқда. Ҳашарлар ўтказилмоқда. Ана шу қадрият ва анъаналарга амал қилган ҳолда ўқувчиларнинг она табиатга бўлган меҳрини, поклик ва гўзалликни асраб-авайлашга, меҳнат қилишга бўлган иштиёқини кучайтириш муҳимдир. Зеро, бундай қадриятлар, эзгу анъаналар ёшларимизга мерос бўлиб қолиши керак.

Шодияхон МАМАДАЛИЕВА,

Одинахон ЮЛДАШЕВА,

Хўжаобод туманидаги  12-умумтаълим мактаби ўқитувчилари.