Энг аввало, "отинойи" сўзининг маъноси ҳақида сўз юритсак. У хотин-қизлар ўқитувчиси, дин ва шариат  билимдони ҳамда аёллар ўртасидаги турли диний маросимларга бошчилик қиладиган, одамлар ўртасида ўз ўрнига эга, ҳурматга сазовор, кайвони аёл демакдир.

Тарихдан маълумки, хотин-қизларни, ёш болаларни комиллик сари етаклаш вазифаси аёл-устозлар, отинлар зиммасида бўлган. Чунки, улар ўзларидаги инсоний фазилатлар, ҳалоллик, тақводорлик, меҳнаткашлик, ибо-ҳаё билан халқ эътиборини, ҳурматини қозонишган. Улуғ аждодларимиз хотин-қизлар қалбига аёл кишининг суҳбати самарали таъсир қилишини яхши англаганлари учун ҳам, отинойилар фаолиятидан унумли фойдаланишган. Айниқса, қизларни турмушга тайёрлаш, ёшларга никоҳнинг илоҳийлиги, оиланинг муқаддаслигини ҳаётий мисоллар билан тушунтиришда отинойиларнинг вазифаси катта бўлган. Ўз навбатида, ўзлари ҳам одоб-ахлоқда, билим тарқатишда ҳаммага ўрнак бўлишган. Қуръони карим қироати, унинг тафсири, пайғамбарлар тарихи, халқ оғзаки ижодини яхши билишган. Хўш, ҳозирги замон отинойиси қандай бўлиши керак?

Ушбу саволнинг жавоби кўпчиликни қизиқтиради, албатта. Бугунги кун талаби бошқача. Шунга кўра, отинойилар ҳам чуқур ҳаётий тажрибага, дунёвий ва диний билимларга эга, халқ орасида обрў-эътиборли, ислом дини моҳиятини тўлиқ тушуна оладиган, дунёда юз бераётган воқеа-ҳодисалардан хабардор, миллий-диний қадриятларимизни асл ҳолида аҳолига етказа оладиган заковатли, билимдон аёл бўлиши керак.

Отинойиларимиз бевосита халқнинг ичида юришади. Қандай маросимда, тадбирларда иштирок этишмасин, одамлар ўртасида, айниқса, ёшлар орасида тинчликнинг қадрига етиш, дунёда бўлаётган ўзгаришлар, нохуш воқеаларнинг асл сабабларини тўғри тушунтириб аҳолига етказишлари зарур.

Аёлнинг оиладаги ўрни, оила мустаҳкамлигига эришишдаги вазифаси, шунингдек, эрта турмуш қуришнинг, қариндошлар бир-бири билан қуда тутинишининг салбий оқибатлари ҳақида атрофлича тушунча беришлари, оила муҳитининг қай даражада бўлиши аёл кишига боғлиқлигини уқтиришлари лозим.

Хотин-қизлар ўртасидаги маънавий муҳитга салбий таъсир кўрсатадиган нохуш ҳолатлар: ўз жонига қасд қилиш, гиёҳвандлик, турли касалликларга чалинишнинг олдини олиш учун амалга оширилаётган ишларда отинойилар фаол бўлишлари зарур. Кундалик ҳаётимизда афсуски, тўй ва  бошқа маросимларни серҳашам, дабдаба билан ўтказиш ҳамон учрамоқда. Айниқса, тўй арафасида олди-бердиларнинг ортиқча талаб қилиниши оқибатида қанча-қанча ёш оилалар орасига совуқчилик тушиб, ажралишлар содир бўлмоқда.

Демак, отинойилар тўйларни ихчам ўтказиш эвазига тежалган маблағни ёш оиланинг келажаги учун сарфлаш ўринли бўлиши ҳақида оилаларда мунтазам панд-насиҳатлар қилишлари даркор.

Туманимиздаги мавжуд 37 та маҳалланинг ҳар бирида отинойиларимиз бор. Улар маҳаллалардаги хотин-қизлар билан ишлаш ва оилаларда маънавий-ахлоқий қадриятларни    мустаҳкамлаш бўйича мутахассислар билан бамаслаҳат иш олиб бормоқда. Хафизахон Қодирова, Келсинхон Мамажонова, Розияхон Охунбоева, Шаҳзодахон Нажимова сингари отинойиларимизнинг иш фаолиятлари ибратлидир.

Исломда динимизнинг эзгу таълимотларига чиройли сўз ва гўзал насиҳатлар билан чорлаш тавсия этилади. Отинойилар динимизнинг асл моҳиятини халққа тўғри етказиб берсалар, турли бидъат ва хурофотлардан халқимиз, айниқса ёшларимиз онгини муҳофаза этсалар, юртимиз ривожи, миллий-диний қадриятларимиз равнақига ҳисса қўшган бўладилар. Мен ишонаман,           отинойиларимизнинг ҳар бири бунга қодир.

Ойшахон УСМОНОВА,

Хўжаобод туман бош отинойиси.