+0374 223-85-48
Андижон шаҳар, Навоий шоҳкўчаси, 71- уй

Янгиликлар

  • 30 Нояб 2023
    Банк коррупциядан холи соҳага айланадими?
    Тадбир “Ўзмиллийбанк” АЖ Андижон вилояти бошқармасида бўлиб ўтган “Очиқ эшиклар куни” тадбирида ана шу савол ва коррупцияга қарши курашиш билан боғлиқ қатор масалалар хусусида атрофлича…
  • 12 Июль 2023
    Тарғибот ишлари кучайтирилмоқда
    Ўзбекистоннинг янги конституциясида инсоннинг ҳуқуқи, шаъни ва қадр-қиммати олий қадрият сифатида белгилаб қўйилди. Ҳар кандай жамият бахтли келажакка интилгани каби Ўзбекистон ҳам ўзининг тарихий тажриба…
  • 14 Июль 2023
    Фаол аёллар беллашишди
    Танлов Марҳамат тумани Ўқчи маҳалласидаги 29- умумтаълим мактабида фаол қизлар иштирокида "Балли, қизлар!" кўрик-танлови ўтказилди. Тумандаги 2- секторга қарашли маҳаллалардан қатнашган етти нафар қиз пазандалик,…
Газетамизнинг янги сони сизга манзурми?
  • Ovozlar: (0%)
  • Ovozlar: (0%)
  • Ovozlar: (0%)
Jami ovozlar:
Birinchi ovoz:
Oxirgi ovoz:

ОНАЖОН

(27-сон) Ҳаётий ҳикоя

Кичик бир корхонага ишга келганимга ҳам олти ойдан ошди…  Шу давр мобайнида, корхона бошлиғи менда жуда илиқ таассурот қолдирди.

Бундан олдин ҳам бир икки ташкилотда ҳисобчи лавозимида ишлаганман, лекин бу инсон каби меҳридарё бошлиқ қўлида ишламагандим. Аслида, иш вақтида жуда каттиққўл, жонкуяр, бизга қўшилиб ўзи ҳам ишлаб чарчамайдиган, меҳнатсевар инсон… Қўл остидагиларни қаттиқ назоратга олгани билан кези келганда вақтини топиб биз билан ҳазиллашиб ҳам турадилар. Лекин бир одатидан доим ҳайрон қолардим… Нимадандир норози бўлиб, жаҳли чиқиб, бизни тергаб турса-да, онаси телефон қилиб қолгудай бўлса, ўзгаради қолади…Телефонга юзланиб, унда онасини қўнғироқ қилаётганига кўзи тушиши биланоқ, юзида илиқ табассум пайдо бўлади… Ҳар сафарги суҳбатларида, қайта-қайта "онажон", "онажоним" деган сўзларини канда қилмайди.

Тўғриси ёши каттароқ, айниқса, бошлиқ одамдан бундай эркаланиб айтилаётган сўзларни эшитиш, ҳар қандай кишига эриш туюлар экан. Онасининг ўзи гапини тугатиб ҳайрлашмагунча, бошлиғимиз телефонни кўяй демайди. Бугунги кунгача бошлиғимнинг бу феъли мен учун мавҳум эди.

Бир куни ой охири бўлганлиги учун, кечга қадар ҳисоботларни тайёрлаб, ишхонада қолиб кетдим. Ҳамма уйига тар-қалишган, фақат бошлиғим иккимиз қолдик…Мени ишдан бўшашимни ва кейин мени   уйимга машинасида элтиб қўйиш учун атай кутиб турганди.  Жуда самимий инсон, одамийлик ҳисси ҳам жуда юқори бу кишида, "Кетаверинг ўзим етиб оларман" дейишимга қарамай уйимнинг бу ердан узоқроқда эканлиги учун, "Йўлда қийналиб юрасизми?" дея, кутиб турарди.

Хонасида ўтириб зерикиб кетди шекилли, ёнимга чиқиб ўтириб олди. Бошлиқ бўлганлиги учун, бир нима дейишга ҳам хижолат бўлдим. Ишларимни кузатиб турганида, столим устида турган бошлиғимнинг телефонига яна қўнғироқ бўлиб қолди. Телефонни қўлларига олгунларича, беихтиёр телефон экранига кўзим тушди. Оппоқ рўмолга ўранган, юзларидан нур таралиб турган, нуроний аёл сурати ва тагида катта ҳарфлар билан "ОНАЖОНИМ" деб ёзиб қўйилган. Бошлиғим нарироққа бориб улар билан бироз суҳбатлашиб қайтдилар. Анчадан бери оналари ҳакида билгим келиб юрганлигимни ўйлаб, вақтдан фойдаланиб улардан сўраб кўрмоқчи бўлдим.

- Айбга буюрманг-у, онангиз ҳақида гапириб бера олмайсизми? - Тўсатдан қилган мурожаатимдан ҳайрон бўлдилар ва кулимсираб туриб:

- Майли, - деди, - лекин сизга аввал ўз ҳаётим ҳакида гапириб бераман, кейин нега онамга бунчалик меҳрибон эканлигимни ўзингиз хулоса қилиб оларсиз.

- Хўп бўлади-да - дегандай бошимни имлайман. Шундан сўнг бошлиғим ўзининг ҳаёти тўғрисида гапириб берди.

***

- Мен ҳамма болалар қатори шўх ва шодон бола эдим… Ўшанда 1982 йилнинг ёзи эди… Иккинчи синфни тамомлаб, ёзги таътилга чиққандик. Отам ва онам тез-тез жанжаллашиб, уришиб қолаверишганидан безиб, кўчадан бери келмас эдим. Аслида-ку онам жуда босиқ ва бамаъни аёл эдилар. Биз уларни жуда яхши кўрардик. Дадам эса буткул тескариси, кўп ичадиган, жанжалкаш, бадфеъл одам эдилар. Тез-тез жанжаллашиб қолишини сабаби ҳам шунда эди-да аслида. Натижада онам дадамга жаҳл қилиб, синглимни олиб ўзларининг уйларига кетиб қолардилар. Оилада уч фарзанд эдик, опам мен ва синглим. Ҳар гал улар жанжаллашганларида, юрагимни каттик қўркув эгаллар эди. "Ишқилиб ажрашиб кетишмасин-да" дея… Икки ойлардан сўнг, ҳар доимги жанжалларининг бирида онам жаҳл билан йиғи аралаш:

- Бўлди дадаси сабр косам тўлди, энди кетаман. Бутунлай кетаман, ажрашамиз - деб юбордилар. Гапларининг орасида, қиз бола бўлганлиги учун опамни ва синглимни ўзлари билан олиб кетишларини ҳам айтдилар. Онамни гапидан баттар жазавага тушган дадамлар, уларнинг юзларига шапалоқ тортиб юбордиларда:

- Кетсанг кетавер, лекин ҳеч бирини ўзинг билан олиб кетмайсан, бемалол ажрашаверамиз - дедилар. Уларнинг жанжалларидан қўрқиб қолган синглим опамнинг ичига яшириниб олганди бечора. Кечаси билан Худога ёлвордим: "Эй Художон, отам билан онам ажрашмасин, илтимос сендан, энди тўполончи бола бўлмайман, яхши бола бўламан" дея йиғлаб ваъдалар бердим. Эртасига эса онам синглимни олиб кетиб қолдилар Орадан икки кун ўтиб эса, кичик ҳолам билан уйга кириб келдиларда, нарсаларини йиғиштира кетдилар. Онамни ёнларига бориб, қўлларидан ушлаганча йиғлаб, ялина кетим. "Кетманг онажон, бизни ташлаб кетманг, сизни яхши кўраман".

Онам ҳам гапларимни эшитиб йиғлаб юборган бўлсаларда, барибир нарсаларини йиғиштиришдан тўхтамас эдилар… Бир пайт, онамнинг келганини пайқаган дадам важоҳатини яширмай, бўралаб сўкиниб ҳовлига кириб келди, синглим билан остонада турган эдик, қаттиқ қўрққанимиздан айвондан қочиб кетаётганимда, онамнинг "Войдод" деган қаттиқ чинқиришини эшитиб ортимга қарадим. Онам ойнадан сакраб ҳовлига тушаётган эди.Ортидан дадам қувиб чиқдилар. Бақир-чақир овози қўшнимизнинг ҳовлисига эшитилибди шекилли, кекса Омина хола ҳансираганча югуриб чиқди ва дадамнинг қўлидан ушламоқчи бўлди. Кексалиги туфайли дадамни тўхтатиб қола олмас, отам ҳар гал қўлдан чиқиб яна онам томон келардилар… Ҳовлидаги бўлаётган вазиятдан қўрқмасин деб опам ва синглимни олиб икки кўча нарида яшайдиган амакимларникига қочиб кетдик. Бўлган вазиятни тушунтириб, жанжални тўхтатиш учун амакимни юборайлик десак, аксига олиб улар ҳам иш билан кўчага чиқиб кетган эканлар.

Келинойимни укаси меҳмонга келган экан, балки шу киши ёрдам берар деган илинжда, ёлвориб илтимос қилганимиз билан, гапларимизга эътибор қилмадилар. Қўрқув ва ҳадик билан амакимни уйларида опам ва синглим билан беркиниб кечгача ўтирдик. Кечга яқин, ҳовлига амакимни чақириб дадам кириб келдилар. Амакимга бир нималар деб ғулдираб, яна тезда чиқиб кетдилар.

Амаким ҳавотир билан уйга кириб келинойим билан алланималарни гаплашдилар. Биз эса, ўша пана жойда кечгача ўтирдик. Қўрқувдан дир-дир қалтираб, йиғлаб ўтирган синглимни опам тинчлантиришга ҳаракат қилардилар… - Ҳозир ойижонимиз келадилар ва бизни бу ердан олиб кетиб иссиқ овқат қилиб берадилар - дея уни юпатишга ҳаракат қиларди-ю, лекин ўзларининг кўзларидан ёш тинай демасди. Кеч тушиб, ҳовлига аммам дод солганча йиғлаб келдилар. Бизни бағриларига олиб тинмай йиғлардилар. Кўнглим қандайдир нохуш нарсани сезиб турган бўлса-да, онамнинг келиб қолишларини кутардим, лекин ўша кеча улар келмадилар… Амаким, келинойим ва аммамлар бизларга сездирмай бошқа хонада узоқ вақт суҳбатлашдилар.

Эрта тонгда уст-бошимизни олгани опам билан уйимизга бордик. Бордим-у, у ердаги манзарани кўриб, кеча нима бўлганини дарҳол фаҳмладим. Кимдир ҳовлидаги ҳамма ёққа сочилиб ётган қон изларини ювяпти, яна кимдир Қуръон тиловат килиш билан овора…

Ўша машъум кунда, дадам маст ҳолатда, жаҳл устида онам ва ҳоламни пичоқлаб умрига зомин бўлган экан… "Дод" деб йиғласак-да, энди кеч эди… Меҳрибон онажоним ва бегуноҳ ҳолам бу дунёда йўқ эдилар… Бир кун олдин кечки пайт амакимни ёнига дадам келиб, ёмон иш қилиб қўйганини ва қилган ишини айтиш учун милицияга кетаётганини айтган экан. Онам бизларни ташлаб у дунёга кетдилар, дадам эса қамоққа, биз эса бир кунда етимга айландик. Ёзги таътил ҳам тугади.

Мактабга боришнинг ўзи бир хўрликдай эди. Ҳамма бизларни қўлини бигиз қилиб кўрсатарди. "Ана ўшаларда, отаси онасининг қотили…". Бизга кекса бувимлар қарардилар, ёши анча катта эди. Нонуштасиз оч наҳор мактабга борган кунларимиз ҳам бўлганди. Кўп ҳолларда оч қорин билан кунни кеч қилар эдик. Декабрь ойи эди. Бир куни эрта тонгда ҳовлимизга нотаниш машина келди. Унинг ичида мактабимизнинг директор ўринбосари, бир нотаниш аёл ва келин ойим ўтирарди. Опам, мен ва укаларим ҳам машинага ўтириб, қаергадир жўнадик. Улар, бизни қаерга кетаётганимизни айтмаганлиги учун, ўзимизча хурсанд бўлиб айланишга кетяпмиз деб ўйлагандик. Афсус, адашган эканмиз. Манзилга етиб бориб тушганимизда, қаршимизда болалар мактаб-интернати турарди.

Келинойимнинг ташаббуси билан тезда бизни қабул қилиш бўйича ҳужжатлар тайёрлашди. Ҳаммаси таёр бўлгач, тушлик қилиш учун ошхонага кирдик. Томоғимдан овқат ўтмасди, очиғи, бўғзимга нимадир тиқилгандай. Овқатланиб бўлгандан сўнг, уйга қайтишга отландилар. Табиийки, биз ҳам уларнинг ортларидан эргашдик. Ўша кунги ҳолатни ҳеч қачон унутмайман. Синглим иккимиз,  келинойимнинг этагидан маҳкам ушлаб, ялиниб ёлворгандик.

- Келинойижон, жон келинойижон, бизни ташлаб кетманг илтимос, Ҳамма айтганизни қиламиз, Молларга ҳам ўзимиз қараймиз, Уйларингизни йиғиштириб тозалаймиз. Ўғлингизни доим кўтариб юраман, Сизни ҳеч қачон хафа қилмаймиз. Майли бизга уст-бош олиб берманг, майли бизни урушаверинг, фақат бу ерга ташлаб кетманглар. Жонимиз борича бақириб, ялиниб ёлвориб йиғлагандик ўшанда.

Шунча ўтинчларимиз кор қилмади, ортга қайтишнинг эса иложи йўқ эди… Фикрларидан қайтара олмадик. Ёлғон ваъдалар билан барибир бизни ташлаб кетишди. Эрталаб мутлақо биз учун ёт бўлган муҳитда  уй-ғондик. Шундай қилиб, болалар уйидаги азобли, соғинчга тўла кунлар бошланди ҳаётимизда. Борган кунимизни ўзидаёқ, "янги бола" деган ном олдик. Янги келганларни шундай аташарди. Бошида, ўша дарвоза ёнига бориб, эшик панжараларини ушлаганча, "бизни олиб кетиш учун бугун келишармикин" дея, кўча томонга қараб туришдан чарчамасдик. Кейинчалик эса умидимиз буткул сўниб, тақдирга тан бердик. Афсуски, бизни олиб кетгани ҳеч ким келмасди…

Кейинги йилнинг охирларида, амаким билан келинойим бизларни кўргани келишди. Ўша куни биздан бахтли бола йўқдай эди гўё. Мактаб интернати ҳам болалар уйи билан шароити деярли бир хилда эди… Кўпчилик болаларнинг ота-онаси йўқ. Борлари ҳам онда-сонда, бир йил ичида бир икки бора кўргани келишарди… Қайсидир ўртоғимизни оиласидан бирор киши келса, ўша боланинг атрофини кўпчилик бўлиб ўраб олардик.

Биз кўчадаги болаларни кўриб, уларга ҳавасимиз келарди. Қандай бахтли болалар, эркалангани онаси, ғурурлангани отаси бор. Орадан уч йил ўтди. Опам техникумга ўқишга кирди. Мен эса, опамни биздан ажраб кетаётганликларига чидай олмадим ва у ердан қочишга мажбур бўлдим. Тўғри уйимизга бордим ва у ерда маълум вақт бувим билан кейин эса амакимнинг уйида яшадим. Ўқув йили бошлангач, мени яна эски жойимга элтиб қўйдилар. У ерда бир қизиқ одат бор эди, туғилган кун бир йилда икки маротаба нишонланарди… Қандай қилиб дейсизми? Бир йилда ўн икки ой бўлса ўшани тенг ўртасидан бўлиб, олти ой давомида туғилганларни тўплаб, байрамни бир кунда ўтказишар эди-да. Ҳаммани йиғиб, кичик бир дастурхон тузаб, туғилган куни бўлаётган болаларга эртак китоб, дафтар, ручкалар тарқатишар эди. Шундай байрамларни бирида рўйхатдан менинг исмимни ўқишмади. Хўрлигим келиб йиғлаб юбордим. Хомуш турганимни четда кузатиб турган бир нотаниш аёл ёнимга келиб.

- Ҳа ўғлим, нега йиғлаяпсан? - деб сўраб қолди. Юзига қарадим-у, ҳудди онамни кўргандай бўлдим. Ростдан ҳам онамга жуда ўхшар экан. Онамни яхши эслайман, юзлари ойдек тиниқ, новчадан келган, тўлагина, лабининг ўнг томонида кичкинагина холи бор, чиройли аёл эдилар.Бу аёл ҳам худди шундай, гўё онам бизни олиб кетиш учун қайтиб келгандай эди гўё.

- Менга совға беришмади, - дедим яна йиғламсираб. Бағрига босиб, "Бўлди йиғлама, кап-катта бола ҳам йиғлайдими" дея юпатгандилар.

- Юр сенга ўзим совға олиб бераман - деганча қўлимдан етаклаб кўчага олиб чиқиб, дўкондан дафтар ва ручка олиб бердилар. Ўша кундан бери шу аёл менга меҳрибонлик кўрсата бошлади, тез-тез ҳолимдан хабар олиб турди. У аёлга синг-лимни ҳам таништирдим. Тез-тез синглим иккимизни уйига меҳмонга ҳам олиб бориб турарди. Уйда бир ўзи ёлғиз яшар экан, билишимча хўжайини билан ажрашганига бир икки йилча бўлган. Бизнинг мактабга янги ўқитувчи бўлиб келган эканлар.

Кунлардан бирида, тўсатдан, "менга ўғил бўлмайсанми?" деб қолдилар…

Ўшандаги хурсандчилигимни кўрганингизда эди, мендан бахтли инсон йўқдай эди гўё.

- Ҳа - дейишга дедим-у, тезда хомуш тортиб ўйланиб қолдим, чунки синглимни ёлғиз ташлаб кета олмас эдим-да. Нимага ўйланиб қолганимни сезиб қолдилар шекилли, тезда вазиятга ойдинлик киритдилар: - Сен рози бўлиб, мен билан уйга юравер ҳаммаси яхши бўлади. Нега бундай дедилар экан, дея ўйланиб қолдим.Уйларига боришга қарор қилдим.

Хонадонларига кирганимда эса ҳайратдан лол қолдим. Ўйинчоқлар билан тўла катта уйда синглим қўғирчоқ ўйнаб ўтирар эди. Ҳайратимни яшира олмадим. - Онажон дея уларнинг бағрига отилдим…

…Ўшанда, меҳрибон онажоним мен билан бирга синглимни ҳам фарзандликка олган эканлар… Аллоҳга шукр, аъло баҳоларга ўқидим ва ўз билимим билан олий ўқув юртига ўқишга кирдим. Онажоним яхши бир аёлга уйлантирдилар, ҳозирда уч нафар шириндан шакар фарзандларим бор. Онам билан бамаслахат синглимни зиёли оилага узатдик, куёвимиз ҳам яхши инсон! Опам ҳам эътиборли оилаларнинг бирига турмушга чиққанлар. У кишидан ҳам кўнглим тўқ. Ўтган йили Онажоним муборак ҳаж зиёратига бориб келдилар. Худди ўз фарзандларидек бизни ҳеч кимдан кам қилмай ўстирдилар. Ёшим қирқдан ўтган бўлса-да, ҳали ҳам мендан ва синглимдан хавотир оладилар.

 

Иқбол ЮСУФ