(48- сон, 2016 й.) Хориж адабиёти дурдоналаридан

Жунайд СУАВИ, турк адиби.

Эшикдан кирар-кирмас завқ билан онасига деди:

- Ойижон, биласизми бугун уйда нима бўлди?

- Кўрмаяпсанми, телефонда гаплашаяпман!

Бу оила аъзоларига ёқадиган нарсалар бир-бирига ўхшамайди. Онаси телефонни, дадаси машинасини севади. Телефон ва машина мавзуси олдида ҳар қандай суҳбат аҳамиятини йўқотади. Худди бегона уйга меҳмонга келгандай ўзини эркин ҳис қилолмайди. Қаерга ҳам кетарди?! Ва ниҳоят, онаси телефонни ўчирди. Ошхонадан капкирнинг қозонга урилган овози эшитилди. Болакай югуриб онасининг олдига борди.

- Ойижон, сизга ёрдам берайинми?- деди эркаланиб. Онаси кескин бош чайқади:

- Йўқ. Оёқ тагида ўралашиб, ярамаслик қилма! Сен билан олишадиган ҳолим йўқ. Ишдан чарчаб келганман.

Чарчоқ деганлари нима экан-а? Уни ёлғизликка маҳкум этган, ота-онасининг меҳридан узоқлаштирган чарчоқ ўзи нима дегани экан? Баъзан қўлида ўйинчоғи билан ухлаб қолганида бувиси:

- Гўдак чарчаб қолибдия, уйқунинг меҳрибон, гул исли қўллари сени қучсин, фаришталар ифор тўла бағрида эркаласин,- дея пешонасидан оҳиста ўпиб қўярди. Ҳорғинлик, чарчоқ ширин уйқуга кетиш бўлса, нега ойиси унга бунчалик жаҳл қилади?

Ойижон, чарчаганингизда  гул ифорли ширин уйқу чорларкан сизни. Бувижоним шунақа дейдилар.

"- Қанийди гул иси бўлмаса ҳам тинч ухласайдим. Гул исиям қурсин! Чарчаб ўлдим-а!..

"Чарчадим!.." Бу сўзни жуда ёмон кўрар эди болакай.

- Ойижон, сиз чарчамаслигингиз учун...

- Овқатланаётганда гаплашамиз, болам. Банкда ишларимни битиролмадим. Даданг ишдан қайтгунича кўтариб келган ишларимни битириб олайин. Кейин ҳаммамиз биргалашиб овқатланамиз. Сен бор, ўйнаб тургин.

- Сизлар чарчайсизлар-ку...

- Хўш?

-  Мен ҳам ўйнайвериб чарчадим...

- Мен нима қилишим керак энди шунга?

- Билмасам...

Болакай нима қилиш кераклигини яхши билардию, катталар қилишлари керак бўлган ишни билмасдилар. Тўсатдан чироқ ўчди. Онаси асабийлаша бошлади:

- Шам ҳам йўқ эдия. - Fудрана-ғудрана аслида йўқлигини билса ҳам уйларни кезиниб шам қидира бошлади. Болакай чалқанча ётиб бувисининг эртагини ўйлади. Газ оловининг ёруғида тентак қуён масалини айтиб берганди бувиси. Болакай тентак қуённинг девордаги аксини кўз олдига келтирди. Бувисига ўхшаб икки қўлини бирлаштириб, кўрсаткич бармоғини тепага кўтарди. "Қара, тентак қуён" дея бармоқчаларини ўйнатди. Йўлдан ўтаётган машиналарнинг фараларидан таралган нурлар девордаги қуёнга ёрдам берди. Қуён бўлиб ўнгу сўлни кезди. Отлар, қушлар билан сўзлашди. Чарчаб қолди чоғи, девордаги кўринишлар жажжи қўлчалар очилиши билан йўқолди. Бироздан кейин чироқ ёнди. Аёл боласининг гапирмаётганини пайқади. Айвонга отилди бирдан. Кичкина тиззасини қорнига тираганча болакай      ухлаётганди. Она стол устидаги қоғозларга нафрат билан қаради. Юрагини аччиқ пушаймонлик ўртади. Боласини уйғотиб юборишдан чўчиб пешонасидан оҳиста ўпиб қўйди...

БОЛАНГИЗНИНГ БОЛАЛИГИНИ АСРАНГ

Уйимда меҳмонхона йўқ. Уйнинг ҳамма жойи ўзимизники. Меҳмонга деб болаларимдан яшириб қўйган ноз-неъматлар, идиш-товоқлар ҳам йўқ. Энг яхши егуликларни ўзимиз еймиз. Меҳмон келса ҳам худди ўзимиз еган ноз-неъматлардан қўямиз олдига. Кимдир  келганида уйим тўзиб ётган бўлса, "вой, хижолат бўлдим" демайман. Уйимни эмас, мени кўргани келади мени яхши кўрганлар. Шунинг учун "Уйни тўзғитманг!" дея болаларимга жаҳл қилмайман. Биргаликда уй тўзитамиз, биргаликда йиғиштарамиз. Бирор уй иши болажонимнинг "Ойижон!" деган чақириғидан муҳим бўлмайди мен учун.

Ҳеч қачон катталар сўзлашаётганда орага қўшилиб, фикрини билдирган боламни койимадим. Аксинча, боламга парво қилмаган катталарга "Болажоним сизга гапиряпти!" деб танбеҳ бердим.

Уйимда бахт ва қувончдан бошқа аҳамиятли нарса йўқ мен учун.  Шу сабабдан хурсандчилигимга раҳна соладиган кишиларнинг гап-сўзи билан қизиқмайман. Ўзимга ўхшаган инсонлар билан дўстлашаман.

Оиламнинг ҳузури, болаларимнинг қувончи қўшним, қариндош-уруғимнинг уйим ёки болаларим ҳақида нима деб ўйлашларидан аҳамиятли мен учун. Одамлар учун шодлигингизни кемтик қилманг. "Фалончи нима дейди, писмадончи нима дейди", "уй тўзғийди, устинг кир бўлади" деб болаларингизни қувончидан айирманг!

Ҳаммаси ўрнига қайтади. Уй йиғиштирилади, меҳмон кетади, болаларингизнинг уст-боши ювилади, ризқ-насиба етади. Ортга қайтаришнинг ҳеч имкони бўлмаган ягона нарса - болаларингизнинг БОЛАЛИГИдир!..

 Умида АДИЗОВА таржимаси.