Турмуш чорраҳаларида

Бир куни тўйдан қайтаётиб, дугонам Гулнорни кўриб қолдим. Салом -аликдан сўнг оиласи ҳақида сўрадим. Кўришмаганимизга ҳам анча бўлганди.

Гулнорнинг икки фарзанди бор экан. Унинг кўзларидан бахтиёр эканлигини англадим. Менинг ҳам оилам бор, лекин ҳали фарзандли бўлганимча йўқ эди. Дугонам билан учрашув баҳона яқин атрофдаги тамаддихонага кирдик. У оиласи ҳақида гапирар, турмуш ўртоғидан хурсанд эди-ю, аммо қайнонасини нуқул ёмонларди. Нима эмиш, қайнонаси Гулнорнинг ҳамма ишидан айб қидирар экан.

- Қайнонамнинг айб қидиришидан жуда безидим! - дерди у аччиқланиб.

Унинг гаплари менга сира ёқмади. Билмадим, балки мен қайнонамни ўз онамдек яхши кўрганим учунми, унинг ғийбатига тоқат қилолмай гап бошладим:

- Турмуш ўртоғинг сени ардоқлайди -а?

- Бўлмасам-чи, - деди у кулиб. - Шамолдан ҳам қизғонади, бирам меҳрибон, ақлли, мени доим тўғри тушунади.

- Кўрдингми? - дедим унга. - Турмуш ўртоғингни ким тарбия қилган, ким дунёга келтирган? Қайнонанг! Шуни унутма. Турмуш ўртоғингнинг ҳар бир яхши иши учун қайнонага раҳмат дейиш ўрнига, нега ёмонлайсан? Аслини олганда, мен сенга кимман? Ойда-йилда бир учрашадиган дугонанг-ми? У эса онанг, болаларингнинг бувиси, сени жонидан ортиқ кўрган турмуш ўртоғингни тарбия қилган инсон! Бу гапларингни бошқага айта кўрма!

Ўша куни Гулнор сўзларимдан ранжиган бўлиши мумкин. Балки, у мендан бошқача таскинни кутгандир. Лекин, мен қайнонасини "ёмон", деган келинлар фикрига қўшилмайман. Негаки, улар ҳам она, бизни тушунади.

Янги келин бўлиб тушганимда иссиқ юз билан "қизим", деб эркалаб, бағрига босган қайнонамни ўз онамдек ардоқлайман. Тўғри, янги келинлик вақтимда қайнонам кўп нарсани билмаганим учун мени койиб берардилар. Тўғри йўл кўрсатардилар. Мен ҳам ўша кезларда қайнонамдан ранжиб юрганман. Кейин яхшилаб ўйлаб қарасам, ноҳақ эканман. Она ўз қизини ҳадди сиққанидан койиганидек, қайноналар ҳам фақат яхши бўлсин, деб койишар экан.

Бир кун тонгда ухлаб қолибман. Кўчалар супурилмаган. Қайнонам уй ишларини ўзи уддалабди-ю, мени уйғотмабди ҳам. Эрка қиз бўлиб ўсганим учун келинлик даврига кўникишим қийин бўлган эди. Ўша куни қайнонам секин ёнига чақирди ва мулойимлик билан гап бошлади:

- Қизим, кеч турганингизга хафа эмасман, лекин биламан, бу айб эканини яхши тушунасиз. Эрта турсангиз ризқли бўласиз, ғафлат босмайсиз, мен сизга онаман, шунинг учун ёмонликни раво кўрмайман, гапимни тўғри тушунинг!

 Сўзларини жим тинглаб турдим-да, ўз қилмишимдан уялиб кетдим. Мени койиб берганлари учун улардан хафа бўлмадим, балки севиндим, бошқа қайнона бўлганида бу оҳангда гапириб ўтирмас эди.

Кунларнинг бирида бетоб бўлиб қолдим. Негадир қайнонам хонамга кириб ҳол-аҳвол ҳам сўрамади. Ўрнимдан туролмасдим.  Тушликка яқин ўзимни ўнглаб, қайнонамнинг олдига кирмоқчи бўлиб, эшикни очгандим. Қайнонам ичкарида жойнамоз устида менга тангридан шифо сўраётганини эшитиб қолдим.

Намозни ўқиб бўлгач:

- Қизим, қайнатма овқат тайёрладим, ичиб олинг! - дея қайноққина маставани олдимга қўйди.

"Аяжон, мени кечиринг!" дедим ичимда. Сабаби, эрталабдан бери хабар олмагани учун уларни ёмон кўраётган эдим. Қайнонамнинг меҳрибон она эканлигини ўшанда яна бир бор тан олганман. Қайнонамга қилган ноҳақликларимни ўйлаб, ўзимдан хафа бўлиб кетдим. Балки, ёшлик қилгандирман, янги келин эдим, овқатни тагига олдириб юборганим учун қайнонам мени койиб берган эди.  Уларга гап қайтариб, араз қилдим.  Ҳатто, турмуш ўртоғимни ўз онасига қарши қайрай бошладим. Гўёки, мен ҳақ эдим. Мени деб турмуш ўртоғим онасини хафа қилишгача борди.

- Ая, келинингизни ўз қизингиздек кўринг, у сизга нима гуноҳ қилдики, уни бунчалар хўрлайсиз, сиздан хафаман, - дея онасини қаттиқ ранжитди эрим.

У ишга кетгач, қайнонамнинг хонасига кирсам, йиғлаётган экан. Худди қасд олган қасоскордай мағрур эдим. Қайнонам ўша куни синглисиникига кетиб қолди. Энди катта уйда бир ўзим қолгандим. Кун ўтгани сайин қайнонамни эркалатиб чақирган овозлари эшитилаётгандек бўлаверарди.  Улар билан ҳеч зерикмас эдим-да. Ҳар доим қизиқ-қизиқ воқеаларни айтиб бериб, кулдирар эдилар. Негадир уларни ўзим тан олмаган ҳолда соғина бошладим. Ўрни жуда билинди. Зерикиб кетганимдан уйга кириб ухлаб қолибман. Дарвоза берк, турмуш ўртоғим ишдан қайтганини сезмай ҳам қолибман. Дарвоза ошиб, уйга кирибди. Бепарволигим учун мени роса уришиб берди. Илгарилари ҳеч ҳам қаттиқ гапирмайдиган турмуш ўртоғимнинг ғазабли сўзлари кўнглимга оғир ботди. Унинг устига, қайнонамнинг уйдан кетиб қолишида ўзимни айбдор ҳис этаётгандим. Аразлаб уйга кетдим. Ота -онамга "меҳмон бўлиб келдим", деб қўяқолдим.

Уйимизнинг уй бўлишини истаган турмуш ўртоғим қайнонамнинг олдига бориб, бўлган воқеани айтиб берибди. Қайнонам мендек яхшиликни билмаган келинидан хавотир олиб, бизникига келди. Уларни кўриб, қўрқиб кетдим. Ана энди камчиликларимни, қилмишларимни онамга айтиб беради, дея уялдим. Аммо, қайнонам ундай қилмади.

- Сизсиз уй ҳувиллаб қолди. Энди кетайлик! - деди гўё ҳеч нарса бўлмагандек.

Кейин ота-онамга юзланди-да:

- Уч-тўрт кун онангизни дийдорига тўйиб келинг, деб рухсат бергандим, бир ҳафта қолиб кетди-я, мундоқ жўнатиб юборайлик ҳам демайсизлар, биз ҳам соғиниб кетдик-ку, шунинг учун ўзим келавердим, - дедилар жилмайиб.

Ўша куни қайнонам билан уйга қайтдим. Йўлда келар эканмиз, улардан жуда уялдим, юзларига қаролмасдим. Уйга етиб келгач эса, қайнонам яна нарсаларини йиғиштира бошлади.

-  Аяжон, қаерга кетаяпсиз? - шошиб сўрадим.

- Сизларга халал бермай, синглимникига кетаяпман, - дея остонага ошиқди. Қайнонамни жуда яхши кўришимни ўшанда ҳис этдим.

- Кетманг, мени кечиринг, биз билан қолинг, ўғлингиз ҳам менга сизчалик меҳр бера олмайди, - дея ёлвордим.

Қайнонам мени кечирди. Худога   шукрки, биз ҳозир ҳам биргамиз. Ҳаётда қайнонамнинг ўгитлари кўп бора қўл келяпти. Биласизми, баъзан ёшлик қилиб қайнона ўгитларини қулоққа олмаган келинларга қарата бир сўз айтмоқчи бўламан:

- Қайнонангиз сизга танбеҳ берса, хафа бўлманг. Ахир, "сувни сингган жойга сепинг", деб бежиз айтмайдилар-ку.

Камола АБДУВАЛИЕВА.